काठमाडौं– राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोगले रोजगारीका लागि विदेश जाने नेपाली श्रमिकहरु जेल पर्ने क्रम बढ्दै गएकोप्रति चासो व्यक्त गरेको छ । आयोगले पछिल्लो छ–सात वर्षयता विदेशी जेलमा पर्ने नेपाली श्रमिकको संख्या निकै बढेको ‘आप्रवासी नेपाली श्रमिकहरूको मानवअधिकार अवस्था प्रतिवेदन–२०७९’ मा उल्लेख गरेको छ ।
आयोगले विदेशस्थित विभिन्न २७ वटा कूटनीतिक नियोगसँगको समन्वयमा तयार पारेको तथ्यांकमा विदेशी जेल वा प्रहरी हिरासतमा रहेका आप्रवासी नेपाली कामदारको संख्या उच्च रहेको देखिन्छ । सन् २०१६ मा करिब ८०० नेपाली आप्रवासी कामदार विदेशी जेलमा रहेको अनुमान गरिएकोमा २०२१ मा एक हजार ३० जना पुगेको आयोगले जनाएको छ ।
विदेशी जेलमा रहेका नेपाली श्रमिकहरुको संख्या सबैभन्दा बढी युनाइटेड अरब इमिरेट्स (युएई) र मलेसिया रहेका छन् । युएईमा २६० र मलेसियामा २२३ जना नेपाली श्रमिक जेलमा रहेको उल्लेख गरिएको छ । त्यस्तै कुवेत १६८, साउदीमा अरेबिया १५३ र हङकङमा ८८ जना श्रमिक जेलमा रहेका छन् । बाँकी श्रमिक अन्य मुलुकका जेलमा रहेको जनाइएको छ ।
मानवअधिकार आयोगको प्रतिवेदनमा ठूलो संख्यामा (९३ प्रतिशत) जेल परेका श्रमिकले नेपाल सरकारबाट कानुनी प्रतिरक्षा सहयोग नपाएको उल्लेख गरिएको छ । यद्यपि, नेपाली दूतावासमार्फत विदेशी जेलमा रहेका ७.२ प्रतिशत नेपालीले कानुनी प्रतिरक्षा सहयोग पाएको जनाइएको छ ।
यसैगरी आयोगको प्रतिवेदनमा ठूलो संख्यामा (९३ प्रतिशत) जेल परेका श्रमिकले नेपाल सरकारबाट कानुनी प्रतिरक्षा सहयोग नपाएको उल्लेख गरिएको छ । यद्यपि, नेपाली दूतावासमार्फत विदेशी जेलमा रहेका ७.२ प्रतिशत नेपालीले कानुनी प्रतिरक्षा सहयोग पाएको जनाइएको छ । जसमा साउदीमा ६७, मलेसियामा ८, वेलायतमा ३, र इजरायलमा १ जना पिडितले कानुनी सहायता पाएका छन् । यस्तै आयोगले कतिपय मुद्धामा जेल परेकाहरुलाई मृत्युदण्डको सजाय हुने जनाएपनि संख्या उल्लेख गरेको छैन । तर, साउदीमा मृत्युदण्डको सजाय सुनाइएका २४ जना, मलेसियामा १४, युएईमा दुई र कतारमा एक जनाले भने पुनः जीवनदान पाएको उल्लेख छ ।
यता वैदेशिक रोजगार बोर्डको सचिवालयले पनि रोजगारीका लागि विदेश जाने ८०० भन्दा बढी नेपाली मलेसिया र खाडी मुलुकमा विभिन्न फौजदारी अभियोगमा जेलमा रहेको जनाएको छ । पछिल्लो समय गन्तव्य मुलुकमा रहेका दूतावासहरूले दिएको विवरणअनुसार मलेसिया र खाडीका मुलुकमा ८७१ नेपाली जेलमा रहेको बोर्डको तथ्यांकमा देखिन्छ ।
साउदीको जेद्दामा ५२, साउदीकै रियादमा ३४६, युएईमा १८१, कतारमा ६१, कुवेतमा ७१, बहराइनमा १३ र ओमानमा पाँच जनाले जेल जीवन बिताइरहेको बोर्ड सचिवालयको तथ्यांकमा उल्लेख गरिएको छ भने मलेसिया १४२ जना जेलमा रहेको जनाइएको छ ।
वैदेशिक रोजगारीका लागि विदेश गएका नेपालीहरु जेल पर्नु दुःखद रहेको भन्दै पछिल्लो समय प्रतिनिधिसभा बैठकमा सांसदहरुले पनि आवाज उठाउँदै आएका छन् । उनीहरुले श्रम, आप्रवासन र वैदेशिक रोजगारीमा समस्या भोगिरहेका नेपाली श्रमिकहरुको सहयोग, उद्धार र सहजीकरणका लागि सरकारले यकीन तथ्यांक संकलन एवं ठोस कदम चाल्नुपर्नेमा गम्भीर ध्यानाकर्षण गराएका छन् ।
