काठमाडौं– पछिल्लो समय साउदी अरेबियाको निर्माण क्षेत्रमा अवैधरुपमा श्रम गर्ने आप्रवासी कामदारहरु बढ्दै गएको बताइएको छ । साउदीको श्रम मन्त्रालयले गरेको एक अध्ययनअनुसार निर्माण क्षेत्रमा गैरकानुनीरुपमा काम गर्ने आप्रवासी कामदारको संख्या बढेको त्यहाँको सञ्चारमाध्यम अरबन्युजले उल्लेख गरेको छ ।
गैरकानुनी श्रमलाई निरुत्साहित गर्न विभिन्न कार्यक्रम तथा कानुनी बन्देजका उपायहरू अवलम्बन गरे पनि गैरकानुनीरूपमा काम गर्ने कामदारहरू बढेको मन्त्रालयले जनाएको छ । अरबन्युजका अनुसार श्रम मन्त्रालयले गैरकानुनी कामदार ठूलो संख्यामा बढ्नुलाई रोजगारदाताहरुले जवाजत (अध्यागमन विभाग)को नियमलाई उल्लंघन गरेको र अवैधरुपमा कामदारलाई रोजगारी दिनु रहेको उल्लेख गरेको छ ।
जवाजतको नियमविपरीत कुनै रोजगारदाताले आफ्नो वा अरूका लागि प्रवासी कामदारलाई रोजगारको अनुमति दिन्छ भने आर्थिक जरिवाना, जेल सजाय, निर्वासन, वा कामदार भर्तीबाट प्रतिबन्धलगायतको कारबाही सामना गर्नुपर्ने कानुनी व्यवस्था रहेको उक्त सञ्चारमाध्यमले जनाएको छ । कानुनी प्रावधानअनुसार गैरकानुनीरुपमा काम लगाउने रोजगारदातालाई छ महिनासम्म कैद वा पाँच वर्षसम्मका लागि कामदार भर्ती प्रतिबन्ध र आर्थिक जरिवाना संलग्न व्यक्तिहरूको संख्याको आधारमा गुणन गरी तय हुनेछ । यदि रोजगारदाता प्रवासी हो भने देश निकालासम्मको सजाय भोग्नुपर्ने व्यवस्था छ ।
अधिकांश कामदारसँग साउदी श्रम बजारलाई आवश्यक पर्ने सीप नभएको भन्दै नियमितरूपमा अनुगमन र नियमन गर्दा गर्दै पनि निर्माणको क्षेत्रमा गैरकानुनीरूपमा काम गर्नेहरू बढ्नु दुःखद रहेको विज्ञहरूले बताएका छन् । रियादको सार्वजनिक प्रशासन संस्थानका सल्लाहकार तथा कानुनका प्राध्यापक डा. ओसामा घनेम अल–अबैदीले अध्यागमनले गरेको कानुनी सजायको व्यवस्थाले श्रमबजारलाई राम्रोसँग नियमन गर्न सघाउ पु¥याउने र वास्तवमा गैरकानुनी कामदारबाट आर्थिक फाइदा लिनेहरूलाई दण्डित गर्न सजिलो हुने बताएको अरबन्युजले उल्लेख गरेको छ ।
साउदीको अध्यागमन विभागलेसमेत ट्वीटमार्फत श्रम कानुनविपरीत काम गरिरहेका आप्रवासी कामदारहरू पक्राउ पर्ने क्रम पनि बढिरहेको भन्दै रेसिडेन्सी र सीमा सुरक्षा नियमहरू उल्लंघन गर्नेहरूको पहिचान भएमा रिपोर्ट गर्न आफ्ना जनतालाई आह्वान गरेको छ । कडा नीतिका कारण वैदेशिक रोजगारीका लागि साउदी पुगेर विविध कारणले गैरकानुनीरुपमा बसेका थुप्रै नेपाली आवश्यक प्रक्रिया पूरा गरी नेपाल फर्किने क्रमसमेत बढेको छ । यसका लागि रियादस्थित नेपाली दूतावासले समन्वय गर्दै आइरहेको छ ।
हुरुब लागेका (कम्पनी छाडेर भागेका), इकामा (बस्ने अनुमति) नभएका वा रोजगारीको अवधि सकिएर गैरकानुनीरुपमा बसेका नेपालीलाई दूतावासको पहलमा साउदीले एक्जिट भिसा दिने गरेको छ । दूतावासका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको सात महिनामा झण्डै एक हजार ७०० जनाले एक्जिट भिसा प्राप्त गरी नेपाल फर्किएका छन् ।
