साउन १ बाट आर्थिक वर्षको सुरुआतसँगै नयाँ बजेटको कार्यान्वयन सुरु हुन्छ । विगतमा विभिन्न कारणले समयमा बजेट प्रस्तुत हुन नसक्दा आर्थिक वर्षको सुरुआतबाटै बजेट कार्यान्वयन गर्न नपाउने समस्याले मुलुकको अर्थतन्त्र नराम्ररी पिरोलेको थियो । तर, नयाँ संविधानमा बजेट प्रस्तुत गर्ने मिति नै तोकियो । संविधानमै जेठ १५ गते आगामी आर्थिक वर्षको बजेट प्रस्तुत गर्ने व्यवस्था गरिएपछि नयाँ आर्थिक वर्षको पहिलो दिनबाटै बजेट कार्यान्वयन सुरु गर्न सम्भव भएको हो । तर, आर्थिक वर्षको अन्तिममा आउने बजेट कार्यान्वयनको नतिजा भने अझै पनि निराशाजनक रहँदै आएको छ ।
त्यसो त अर्थ मन्त्रालयले बजेट कार्यान्वयनका लागि हरेक आर्थिक वर्षको सुरुमै मार्गदर्शन जारी गर्दै आएको छ । तर, त्यसको प्रभावकारी पालना सरोकारवाला मन्त्रालय र निकायहरुबाट नहुँदा नतिजामा अपेक्षाकृत सुधार आउन नसकेको अवस्था छ । अर्थमन्त्री विष्णु पौडेल नेतृत्वको अर्थ मन्त्रालयले चालु आर्थिक वर्ष २०८२÷८३ को बजेट कार्यान्वयनका लागि बिहीबार यस्तै मार्गदर्शन जारी गरेको छ । अर्थले ९५ बुँदे मार्गदर्शन कार्यान्वयनका लागि सबै विषयगत मन्त्रालय, विभाग तथा निकायलाई परिपत्र गरेको छ ।
मार्गदर्शनमा विकास आयोजनाको कामलाई तीव्रता दिन भन्दै तीन सिफ्टमा काम गर्ने व्यवस्था मिलाउन निर्देशन दिइएको छ । बजेटको अख्तियारी, कार्यक्रम स्वीकृति तथा बजेट बाँडफाँट, आयोजनाको हस्तान्तरण तथा कार्यान्वयन, रकमान्तर तथा कार्यक्रम संशोधनलगायतका विषयमा के गर्न हुने र के गर्न नहुने भनेर स्पष्ट पारिएको छ । वित्तीय पारदर्शिता, जवाफदेहिता र अनुगमनसम्बन्धी व्यवस्थाका लागि जिम्मेवार भएर काम गर्न पनि मन्त्रालयले परिपत्र गरेको छ ।
चालु आर्थिक वर्षको बजेटमा परेका योजना तथा कार्यक्रमको कार्यान्वयनका लागि यही साउन मसान्तभित्र कार्यविधि तयार पारिसक्न भनिएको छ । त्यस्तै, आयोजनाको प्रभावकारी कार्यान्वयन गरी तोकिएको समयमा नै सम्पन्न गर्न आन्तरिक प्रतिस्पर्धाको आधारमा आयोजना प्रमुख छनोट गर्ने व्यवस्था मिलाउन भनिएको छ । कार्यसम्झौतामा तोकिएको न्यूनतम अंक हासिल नगरेको अवस्थामाबाहेक आयोजना अवधिभर आयोजना प्रमुखको सरुवा नगर्ने गरी मापदण्ड तयार गरी कार्यान्वयन गर्न भनिएको छ । आयोजना कार्यान्वयन गर्दा समयमै निर्णय नगरेका कारणले लागत बढ्न गएमा सम्बन्धित पदाधिकारीलाई जवाफदेही बनाउनुपर्ने पनि बजेट कार्यान्वयन मार्गदर्शनमा उल्लेख छ ।
मार्गदर्शनमार्फत यस्तो निर्देशन दिनु नयाँ कुरा होइन । त्यसैले यसको पालना गराउन अर्थ स्वयंले प्रभावकारी भूमिका खेल्नुपर्ने देखिन्छ । मार्गदर्शनमा भनिएका कुराहरु कति पालना भइरहेको छ वा छैन नियमित अनुगमनको खाँचो छ । मार्गदर्शन पालनामा सरोकारवाला अधिकारीहरुलाई जिम्मेवार नबनाएसम्म अपेक्षित नतिजा नआउने निश्चित छ । त्यसकारण मार्गदर्शन विगतमा जस्तो ‘कर्मकाण्डी’मा सीमित नबनोस् ।
