नेपालमा जलवायु परिवर्तनको असर कस्तो परिरहेको छ ? सरकारले ‘सगरमाथा संवाद’ मा आइपुगेका विदेशी पाहुनालाई काठमाडौंको डिलमामात्र देखाए पुग्थ्यो । यही कार्यक्रमको पूर्वसन्ध्यामा रोशी र पनौतीमा एकाएक बाढी आयो । जलवायु परिवर्तनकै कारण गत असोजमा आएको बाढीले ललितपुरको गोदावरी, टोखा क्षेत्र र काभ्रेको रोशी क्षेत्रमा ठूलै वित्यास आइलाग्यो ।
त्यही भताभुंगा स्थान देखाइदिए उनीहरुमा एक किमिसको चेत पस्थ्यो । तर सरकारले जोडतोडले आयोजना गरेको सगरमाथा संवाद एसी प्रयोग गरिने काठमाडौंको होटल सोल्टीमै पाहुनालाई थुनेर सकायो । जलवायु परिवर्तनमा धेरै कार्बन उत्सर्जन गर्ने मुलुकको विरोधमा बोलेर आफैं भने कार्बन उत्सर्जन गर्ने वायुयानमै उडेर सगरमाथाजस्ता हिमालको अवलोकन गरेर कार्यक्रम सफल भएको दाबी गर्दै पाहुनालाई बिदा गरियो ।
काठमाडौं नजिकै सिन्धुपाल्चोकको मेलम्ची, ललिपुरको गोदावरी, काभ्रेको पनौती क्षेत्र जलवायु परिवर्तनको मुख्य सिकार भएका क्षेत्र हुन् । यी क्षेत्रमा एक त सरकार आफैं लागेर प्रकृतिको अधिक दोहन गरेको छ । त्यसपछि आएको विपत्तिले यी क्षेत्र उजाड बन्दै छन् । अर्को हिउँ पग्लेर खेतीपातीदेखि दैनिक जीवनयापनमा उत्तिकै असर पारिरहेको छ नेपालीको दैनिकीमा । यस्ता प्रशस्तै प्रभावित क्षेत्रमा जान छाडेर र हिमाली क्षेत्रमा लैजान छाडेर सरकारले झारा टार्ने शैलीमा कार्यक्रम सकाएको छ । सायद यही बुझेर होला कुनै पनि देशले यो कार्यक्रममा प्रभावशाली नेता तथा प्रमुखहरु पठाएनन् । जसले गर्दा कार्यक्रम फिक्का बनिदियो । प्रत्यक्षरुपमा हिमाली क्षेत्रमा पुग्ने गरी कार्यक्रम राखिएको भए सायद विशिष्ट पाहुनाहरु पनि आइपुग्न सक्थे ।
नेपालमा विदेशी प्रमुखहरु आउनुको अर्को प्रमुख कारण हो यहाँको हवाई सुरक्षा । पर्यटनलाई उद्योगको प्रमुख क्षेत्र भन्दै गर्दा यहाँ न त हवाई सुरक्षालाई जोड दिइएको छ न त पर्यटकको सुरक्षाको ग्यारेण्टी । यस्तै विभिन्न कारण नेपालको मुद्दा कमजोर बन्दै गइरहेको छ । यसपटक धेरैले परराष्ट्रमन्त्री डा. आरजु राणा देउवा निकै नै कूटनीतिक क्षमता भएको मन्त्रीका रुपमा हेरिएको थियो । तर यो कार्यक्रम यति फितलो भयो कि ‘हाइप्रोफाइल’मा हुनुपर्ने संवाद ‘लो प्रोफाइल’मै सीमित भयो ।
प्रकृतिको दोहनमा आफैं दानवी नंग्रा फिजाउने सरकारले गरेको यस्ता कार्यक्रममा सगरमाथामा हिउँ थपिने पक्कै होइन । अरुलाई दोष दिइरहँदा पक्कै पनि सर्वप्रथम त आफू सुध्रनुपर्छ । सरकारले यो विषयमा ध्यान दिएर प्राकृतिक दोहन अन्त्य गरे पक्कै पनि जुनसुकै देशका प्रमुखहरु नेपालले आयोजना गर्ने यस्ता कार्यक्रममा आउने छन् । नभए यस्ता संवाद केवल औपचारिकतामा सीमित हुने निश्चित छ ।
