काठमाडौं – वैदेशिक रोजगारी व्यवसायी संघको चुनाव नजिकिएसँगै उम्मेदवारहरु आफ्नो एजेन्डा लिएर मैदानमा उत्रिएका छन् । फागुन २ गते हुने निर्वाचनबाट नेतृत्वमा को चुनिएला भन्नेमात्र हैन भावी नेतृत्वले केकस्ता विषयलाई मुल मुद्दा बनाउलान् भन्ने पनि चासोको विषय बनेको छ ।
वैदेशिक रोजगार व्यवसायलाई थप व्यवस्थित बनाउने उद्घोषसहित संघको नेतृत्व लिन नरेश गेलाल, भुवनसिंह गुरुङ र रामप्रसाद भान्तना चुनावी होडमा उत्रेका छन् । वैदेशिक रोजगार व्यवसायको भावी कार्यदिशा सम्हाल्ने गरी अघि बढ्दा अबको कार्यसमितिले विभिन्न चुनौति सामना गर्नुपर्ने देखिन्छ ।
मुख्यतय नेपालमा शैक्षिक बेरोजगार बढिरहेको बेला उनीहरुलाई वैदेशिक रोजगारमा कसरी व्यवस्थापन गर्ने मुख्य चुनौति हो । श्रमिकलाई सम्मानजनक व्यवहार नगरिए आगामी दिन चुनौतिपूर्ण हुने बताउँछन् वैदेशिक श्रमविद् रामेश्वर नेपाल । ‘वैदेशिक रोजगारीमा श्रमशोषण, श्रम लापरवाही, मानव बेचविखनजस्ता घटना रोक्ने कार्ययोजना अगाडि ल्याउनुपर्छ र यसलाई प्रभावकारी कार्यान्वयनमा ल्याउने गरी संयन्त्र बनाउनु आजको आवश्यकता हो,’ नेपालले भने ।
वैदेशिक रोजगारीमा श्रमशोषण, श्रम लापरवाही, मानव बेचविखनजस्ता घटना रोक्ने कार्ययोजना अगाडि ल्याउनुपर्छ र यसलाई प्रभावकारी कार्यान्वयनमा ल्याउने गरी संयन्त्र बनाउनुपर्छ
श्रमिकमाथि ज्यादतीपूर्ण व्यवहार नघटेको उल्लेख गर्दै नेपालले यो मुद्दालाई वेवास्ता गरे व्यवसाय नै धरापमा पर्ने उनको दाबी रह्यो । ‘पहिलो समस्या भनेको श्रमिकमाथि हुने ज्यादतीपूर्ण व्यवहार रोक्नुपर्छ । विगतका नेतृत्वले प्रयास नगरेका त होइनन् तर सफल भएनन्,’ नेपालले भने ।
सरकारले रोजगारी सिर्जना गर्न नसकेकै कारण युवाहरु वैदेशिक रोजगारकै भर परिरहेका छन् । यही कारण पनि रेमिट्यान्स अर्थतन्त्रको बलियो जग बनेको छ । सरकारले रेमिट्यान्सकै भरमा ढुकुटी बलियो भएको धाक लगाउन पाइरहेको छ । यसो त वैदेशिक रोजगार व्यवसायीले करोडौं धरौटी राखेर व्यवसाय सञ्चालन गरिरहेका छन् ।
विदेशस्थित श्रमबजार पुगेर मागपत्रहरु ल्याएर रोजगारी दिलाउनु वैदेशिक रोजगार व्यवसायीको सकारात्मक पाटो हो । तर अबका दिनमा पुरानै व्यवहार जारी राखे जोखिम बढेर जाने देखिन्छ । नयाँ नयाँ देशमा रोजगारीको अवसर खुल्नु, कन्सल्टेन्सी कम्पनीहरुबाट विदेश जानेको संख्या थपिनुले पनि वैदेशिक रोजगार व्यवसायलाई अझ चुनौति थपिँदो छ ।
यी जोखिम र चुनौतिलाई घटाउन मानव अधिकारको विषयमा पनि व्यवसायीले ध्यान दिनुपर्ने बताउँछन् नेपाल । ‘बिजनेस र मानव अधिकारलाई सँगसँगै लैजाने सम्बन्धी राष्ट्रिय कार्ययोजना नेपालमै पनि बनिसकेको छ । श्रम मन्त्रालय र वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघले पनि यस विषयलाई कार्यान्वयन गर्छु भन्दै वचन दिइसकेको छ,’ नेपालले भने । व्यवसाय गर्दा अरुको हकअधिकार हनन हुन नदिन संघले संयन्त्र बनाउनुपर्ने उनको जोड छ । व्यवसाय गर्नेले केके कुराको पालना गर्नुपर्छ भनेर २०११ मा संयुक्त राष्ट्रसंघको ‘युनाइटेड नेसन्स् गाइडिङ प्रिन्सिपल अन बिजनेस एन्ड ह्युमन राइट्स’ निर्देशिका पारित भएको थियो । नेपालका व्यवसायीले यो निर्देशिका पालना गर्ने भनिए पनि यसको कार्यान्वयन भने हुन सकेको छैन । संयुक्त राष्ट्रसंघको उक्त प्रावधान कार्यान्वयनमा ल्याउन केही वर्ष अगाडि सरकारले राष्ट्रिय कार्ययोजना नै बनायो । यो कार्ययोजना बनाउन वैदेशिक रोजगार व्यवसायी पनि संलग्न थिए ।
व्यवसाय र मानव अधिकारलाई सँगसँगै लैजाने सम्बन्धी राष्ट्रिय कार्ययोजना नेपालमै बनिसकेको छ । श्रम मन्त्रालय र वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघले पनि यस विषयलाई कार्यान्वयन गर्छु भनी घोषणा गरिसकेको छ।
ठगी, बेचबिखनजस्ता विषयबाट वैदेशिक रोजगार व्यवसाय अछुतो रहन सकेको छैन । विशेषगरी श्रम स्विकृती नभएका मुलुकहरुमा दोस्रो मुलुकबाट आउजाउ गर्दा यस्ता समस्याहरु दोहोरिएका छन् । यस खालका समस्याहरु विद्यामान रहेका स्वीकार्नु संघको सकारात्मक पक्ष भएको नेपालको भनाइ छ । ‘तर समस्या छ भनेर स्वीकार गर्ने तर समाधानका लागि सिन्को पनि भाँच्ने गर्नुभएन,’ नेपालले भने ।
यी विषयमा सुधार गर्न आवश्यक प्रक्रिया र साधनस्रोत देशभरका व्यवसायीको छाता संगठन नेपाल वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघले उपलब्ध गराइदिनुपर्ने उनको भनाइ छ । संघले नसकेको खण्डमा विश्व श्रम संगठन (आइएलओ), आप्रवासनका लागि अन्तराष्ट्रिय संगठन (आइओएम) यूएनडिपी जस्ता संस्थाले गर्ने विभिन्न खाले सहयोग लिन सकिने उनी बताउँछन् ।
