काठमाडौं– इजरायलमा रहेका ९०० जना नेपालीले अनलाइन रजिस्ट्रेसन पोर्टलमा नाम दर्ता गराएको परराष्ट्र मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ । त्यसमा पनि करिव ४० जनाले मात्र छिटो उद्धारका लागि आग्रह गरेको जनाइएको छ । इजरायल–इरानबीचको द्वन्द्वका कारण फर्किन चाहने नेपालीहरुका लागि यही जुन १७ तारिखबाट अनलाइन रजिस्ट्रेसनमार्फत विवरण संकलन थालिएको छ । सोमबारसम्म दर्ता हुनेहरुको संख्या ९०० पुगे पनि फर्किन चाहनेहरु न्यून देखिएका छन् ।
‘९०० जना फाराम भरेकाहरु मात्र हुन् । फर्कन चाहने कम हुनुहुन्छ । तुरुन्तै उद्धार भइदिए हुन्थ्यो भन्नेहरु ३० देखि ४० जनामात्र हुनुहुन्छ,’ मन्त्रालयका प्रवक्ता लोकबहादुर पौडेल क्षेत्रीले बताए, ‘फाराम भर्नु र फर्काइदिनु भन्ने फरक कुरा हो । म यहाँ, यस्तो अवस्थामा छु भन्नलाई पनि त फाराम भर्न सकियो ।’
फाराम भर्नेहरुको के–के आवश्यकता र समस्या छ भन्ने विषयमा अध्ययन भइरहेको उनले बताए । नेपाल फर्किने इच्छा देखाउनेहरु न्यून हुनुको कारण भने अनुमान गर्न नसकिएको प्रवक्ता क्षेत्रीको भनाइ छ । मन्त्रालयले अब पछिल्लोपटक नाम दर्ता गराउनेहरुको टे«ण्डलाई अध्ययन गरेपछि केही आउनसक्ने क्षेत्रीले बताए ।
स्वदेश फर्काउन सहयोग माग्दै मन्त्रालय
फर्किन खोज्नेहरुको कागजातको अध्ययन गरी कुन रुटबाट ल्याउने भन्नेतर्फ काम गरिहेको मन्त्रालयले जनाएको छ । सोमबार परराष्ट्रमन्त्री डा. आरजु राणा देउवाले प्रतिनिधिसभाको बैठकमा विनियोजन विधेयकअन्तर्गतको छलफलमा उक्त कुरा बताएकी हुन् ।
‘इजरायल र इरानमा हाल हवाईमार्ग बन्द रहेको अवस्थामा सुरक्षित स्थान वा सीमावर्ती मुलुकमा जान चाहने नेपालीलाई अनलाइन भिसा उपलब्ध गराउनेलगायत काममा सहजीकरण गरिदिनका लागि खाडीस्थित सबै नेपाली नियोगहरूलाई निर्देशन दिइएको छ,’ मन्त्री राणाले भनिन् । यस सन्दर्भमा जोर्डन सरकारले १९ जुनमा एक नोट लेखी इजरायलबाट आफ्नो सीमामा आउने विदेशी नागरिकहरूलाई आवश्यक सहयोग गर्ने व्यहोरा उल्लेख गरेको उनको भनाइ थियो । साथै, अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन (आइएलओ) र अन्तर्राष्ट्रिय आप्रवासन संगठन (आएओएम)सँग पनि यस विषयमा सहजीकरणका लागि नेपाली राजदूतावासद्वारा पत्राचार भएको राणाको भनाइ छ ।
मन्त्री डा. राणाका अनुसार इरानमा रहेका १६ जना नेपालीलाई उद्धार गरिदिन भारत सरकारलाई अनुरोध गरिएकामा इरानस्थित भारतीय राजदूतावासको सहयोगमा ११ जनालाई नेपाल फर्काउने प्रक्रिया सुरू भएको छ । बाँकी पाँचजना अध्यागमन कानुनका कारण थुनामा रहेकाले कागजी प्रक्रिया पूरा गरी स्वदेश फर्काउन मन्त्रालयले नेपाली राजदूतावास, दोहामार्फत पहल गरिरहेको उनले बताइन् ।
नेपाल फर्किंदा ‘बेरोजगारी’कै डर
इजरायलस्थित नेपाली दूतावासले उद्धार तथा स्वदेश फिर्तीको सूचना संकलन गर्नका लागि दिएको रजिस्ट्रेसन पोर्टलमा त्यहाँ रहेका नेपालीहरुले विभिन्न प्रतिक्रिया दिएका छन् । नेपाल आउन खोज्नेहरुको संख्या न्यून भइरहँदा त्यहाँ रहेकाहरुको मनस्थिति बुझ्न यसलाई पनि आधार मान्न सकिन्छ । विनिता घिमिरेले ‘नेपालको दुःखभन्दा इजरायलकै दुःख ठीक छ’ लेखेकी छन् । विष्णु श्रेष्ठ पनि नेपाल फर्कने हतार नगर्न आग्रह गर्दै लेख्छिन्, ‘इरानले इजरायलमाथि हानेको मिसाइलभन्दा नेपाल सरकारले हामीमाथि हानेको बेरोजगारीको मिसाइल झन् भारी पर्छ । बरु कान थुन्दै बेलाबेला बंकरभित्र दौडँदै महिना पुगेपछि तलब थाप्दा मनले सुकुन पाउँछ ।’ दूतावासको पोस्टमा प्रतिक्रिया जनाउने अधिकांशले नेपाल फर्किएपछि बेरोजगार हुनुपर्ने चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । ‘गरिबीले मर्नुभन्दा मिसाइलले मर्ने हो,’ कमला दाहालले लेखेकी छन् ।
‘आइरन डोम’ र बंकरको भर
सन् १९४८ मा आधिकारिक रुपमा इजरायल छुट्टै देशको रुपमा घोषणा भएदेखि नै कुनै न कुनै प्रकारको युद्ध लडिरहेको छ । सैन्य तथा आतंककारी हमलाको जोखिममा रहेको इजरायलमा हालसम्म नेपालबाट गएका श्रमिकहरुले भने सुरक्षितसँग काम गरिरहेका छन् । इजरायलले सशक्त वायु प्रतिरक्षा प्रणालीको विकास गरेको छ । यसलाई ‘आइरन डोम’ अर्थात् इजरायलको ‘मिसाइल शिल्ड’ भनिन्छ । जसले दुई हजार किलोमिटरसम्मको बाहिरी दायरामा रहेका मिसाइलहरूलाई रोक्न सक्ने जनाइएको छ ।
यसका साथै त्यहाँका हरेक घरमा विशेषखालको सुरक्षित स्थान हुन्छ । जसलाई ‘बम सेल्टर’ भन्ने गरिन्छ । यसले बमबारीबाट जोगाउँछ । सन् १९५१ को नागरिक सुरक्षा कानुनले प्रत्येक घर, आवास तथा औद्योगिक संरचनामा सेल्टर बनाउन अनिवार्य गरेको छ । यदि खतरा देखिए साइरन बज्छ र मानिसहरु सेल्टरमा बस्छन् ।
इजरायलमा हाल अधिकतम सात हजार नेपालीहरु रहेको अनुमान गरिएको छ । यो संख्या रोजगारी र अन्य प्रयोजनका लागिसमेत गएकाहरुको हो । वैदेशिक रोजगार विभागले उपलब्ध गराएको तथ्यांक अनुसार २०७८ यता एक हजार ७८८ जना जिटुजीमार्फत इजरायल गएका छन् । यसमा कति फर्किए र त्यसअघि गएकाहरु कति त्यहाँ छन् भन्ने यकीन तथ्यांक भने नभएको विभाग बताउँछ ।
