- श्रमिकलाई अत्यधिक तापक्रमबाट जोगाउन ‘मध्याह्न ब्रेक’ लागू
- श्रमिकलाई प्रत्यक्ष घाममा र खुला ठाउँमा काम लगाउन नपाइने
- ओमान, कतार र कुवेतमा जुन १ तारिखबाटै यो नियम लागू
- नियम उल्लंघन गर्ने रोजगारदातालाई कानुनबमोजिम सजाय हुने
काठमाडौं– साउदी अरब, संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) र बहराइनमा यस वर्षको मध्याह्न ब्रेक आजबाट लागू हुँदै छ । पृथ्वीको तातो क्षेत्रमध्ये पर्ने यी देशमा ठूलो संख्यामा आप्रवासी श्रमिकहरु कार्यरत छन् । नेपालीहरुकोसमेत प्रमुख रोजगार गन्तव्यको रुपमा रहेका यी मुलुकहरुले श्रमिकलाई अत्यधिक तापबाट जोगाउन हरेक वर्ष यो नियम लागू गर्दै आएका छन् । आज जुन १५ बाट सुरु भएको ब्रेक तीन महिना अर्थात् सेप्टेम्बर १५ सम्म लागू हुने जनाइएको छ ।
बहराइनले विगतमा दुई महिनाका लागिमात्र दिँदै आएको यस्तो ब्रेक मन्त्रिपरिषद्को निर्णयबाट यसपालिबाट भने एक महिना थप गरेको छ । त्यहाँ यसअघि जुलाई १ देखि अगस्ट ३१ सम्ममात्र यस्तो ब्रेक दिइथ्यो । यो अवधिभर बहराइनमा श्रमिकले दिउँसोको १२ः०० बजेदेखि ४ः०० आराम गर्न पाउँछन् । साउदीमा दिउँसोको १२ः०० देखि ३ः०० बजेसम्म र युएईमा १२ः३० देखि ३ः०० बजेसम्म श्रमिकलाई प्रत्यक्ष घाममा र खुला ठाउँमा काम लगाउन नपाइने नियम छ ।
अन्य खाडी मुलुकहरु ओमान, कतार र कुवेतमा भने गत जुन १ तारिखबाटै यो नियम लागू भइसकेको छ । कुवेत र ओमानमा अगस्ट ३१ तारिखसम्म ब्रेक दिइन्छ भने कतारमा सेप्टेम्बर १५ सम्म मध्याह्न ब्रेक पाइन्छ । ओमानमा दिउँसोको साढे १२ बजेदेखि साढे तीन बजेसम्म, कतारमा बिहानको १० बजेदेखि साढे तीन बजेसम्म र कुवेतमा बिहानको ११ बजेदेखि दिउँसोको ३ बजेसम्म ब्रेक दिने नियम कार्यान्वयनमा छ ।
निजी क्षेत्रमा कार्यरत श्रमिकको स्वास्थ्य र सुरक्षालाई ध्यानमा राख्दै यो नियम कार्यान्वयन गरिएको यी मुलुकका मानव संसाधन मन्त्रालयले जनाएका छन् । अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्ड र व्यावसायिक सुरक्षालाई मध्यनजर गर्दै अत्यधिक गर्मी हुने यस समयमा श्रमिकलाई चोटपटक र स्वास्थ्य समस्याबाट जोगाउन यो नियम कार्यान्वयन गरिएको उनीहरुको भनाइ छ ।
यी मुलुकहरुले सूचना जारी गर्दै नियमको उल्लंघन गर्ने रोजगारदातालाई कानुनबमोजिम सजाय हुने जनाएका छन् । बहराइनमा प्रावधानविपरीत श्रमिकलाई काम लगाउने रोजगारदातालाई तीन महिनाभन्दा बढीको जेल सजाय, पाँच हजारदेखि एक हजार बहराइन दिनारभन्दा बढी जरिवाना या दुवै सजाय दिइने प्रावधान छ । साउदीमा नियमको उल्लंघन गर्ने कम्पनीले एक लाख रियालभन्दा बढी जरिवाना तिर्नुपर्छ ।
त्यस्तै ३० दिनभन्दा बढी उक्त कम्पनी बन्द गर्न सकिने, या सदाका लागि कम्पनी बन्द गरिने, गल्ती दोहो¥याए जरिवाना दोब्बर बनाइने या श्रमिकको संख्याअनुसार जरिवाना बढाउने नियम छ ।युएईमा प्रतिकामदार पाँच हजार दिराम जरिवाना र धेरै कामदारलाई काम लगाएको छ भने ५० हजार दिरामसम्म जरिवाना हुनसक्छ । उल्लंघन गर्ने प्रतिष्ठानको इल निलम्बन गरिने वा मन्त्रालयले अपनाएको वर्गीकरण प्रणालीबाट संस्थालाई ‘डाउनग्रेड’ गर्नसक्ने कानुनी प्रावधान छ ।
कतारमा नियमको उल्लंघन गर्ने कम्पनीलाई सरकारले अल्पकालीन या दीर्घकालीनरुपमा बन्द गर्नसक्छ । ओमानमा ५०० रियाल जरिवाना र गल्ती दोहो¥याए रोजगारदातालाई एक महिनासम्मको जेल सजाय हुने प्रावधान छ । कुवेतमा रोजगारदातालाई चेतावनी दिने, यसले नभए प्रतिश्रमिक १०० देखि २०० दिनारसम्म जरिवाना र तीन वर्षसम्म यस्तो कार्यको अन्त्य नगरे जरिवाना दोब्बर बनाइने नियम छ ।
मध्यपूर्वका यी मुलुकहरुमा नेपालसहित भारत, पाकिस्तानलगायतका एसियाली मुलुक र अफ्रिकी मुलका श्रमिकहरु बढी छन् । गत आर्थिक वर्षमा युएईमा एक लाख ९३ हजार ४३८, साउदीमा एक लाख ४१ हजार ५०२, कतारमा एक लाख ३४ हजार ६६९, कुवेतमा ४० हजार ३६८, ओमानमा पाँच हजार ९१० र बहराइनमा नौ हजार ८०६ जना नेपाली श्रमिक रोजगारीका लागि गएका थिए ।
यसरी लाखौंको संख्यामा गएका श्रमिकहरु अत्यधिक तापक्रमको जोखिममा पर्ने गरेको मानवअधिकारवादी संस्थाहरुले बताउँदै आएका छन् । हालैमात्र ह्युमन राइट्स वाचको एक अध्ययनले खाडी राष्ट्रहरुले आप्रवासी श्रमिकलाई अत्यधिक तापक्रममा पनि सुरक्षा सावधानीविनै काममा लगाएका पाइएको उल्लेख गर्दै उनीहरुको सुरक्षामा ध्यान दिन सम्बन्धित देशहरुलाई आग्रह गरेको थियो । साथै ती अध्ययनका क्रममा सहभागी साउदीमा कार्यरत श्रमिकले त्यस्तो गर्मीमा पनि आफ्नो कोठामा एसी, फ्रिजलगायतका आधारभूत व्यवस्था नहुँदा निकै कठिनाइ भएको बताएका थिए । अत्यधिक तापक्रमका कारण खाडी मुलुक गएका श्रमिकहरु मृत्युवरण गर्ने, मिर्गौला फेल हुने र अन्य दीर्घकालीन स्वास्थ्य समस्या लिएर फर्किने गरेका विभिन्न अध्ययनले देखाएका छन् ।
