न्युजिल्यान्ड -न्युजिल्यान्डको कम मानव जनसङ्ख्याको तुलनामा भेडाहरूको विशाल सङ्ख्या लामो समयदेखि विदेशमा रहेका न्युजिल्यान्डीहरूलाई लक्षित गरिएका ठट्टाहरूको विषय रहँदै आएको छ ।
यो सत्य होः यो देश विश्वका केही देशमध्ये एक हो जहाँ अझै पनि मानिस भन्दा बढी भेडाहरू छन् । तर मङ्गलबार सार्वजनिक गरिएको नयाँ तथ्याङ्कहरूअनुसार मानिसहरूले उनीहरूलाई भेट्दैछन् । सरकारी तथ्याङ्क निकायको तथ्याङ्कअनुसार दुई करोड ३६ लाख भेडा र ५३ लाख मानिसको जनसङ्ख्या भएको देशमा प्रत्येक न्युजिल्यान्डवासीका लागि करिब ४.५ भेडा छन् ।
यो सन् १९८२ मा प्रतिव्यक्ति २२ भेडाबाट घटेको हो । त्यसबेला मासु र ऊनका लागि भेडापालन न्युजिल्यान्डको सबैभन्दा ठूलो आम्दानीको स्रोत थियो । अब सिन्थेटिक फाइबरहरूतर्फको विश्वव्यापी बदलावले ऊनको मूल्यमा आएको वर्षौंको गिरावटले किसानहरूलाई आफ्नो जमिनमा के गर्ने भन्ने कुरा परिवर्तन गर्न बाध्य पारेको क्षेत्रको सबैभन्दा ठूलो लबी समूहले बताएको छ ।
घट्दो बथान
भौगोलिक क्षेत्रफलका हिसाबले न्युजिल्यान्ड बेलायतको आकारको लगभग समान छ, तर यसको जनसङ्ख्या बेलायतको भन्दा १३ गुणा कम छ । यसको अर्थ भेडाहरूका लागि प्रशस्त ठाउँ छ । करिब एक सय ५० वर्षसम्म भेडापालन उद्योग न्युजिल्यान्डको अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड थियो र सङ्ख्या बढ्दै गयो । सन् १९८२ मा चरमोत्कर्षमा पुगेको थियो जतिबेला ७० लाखभन्दा बढी भेडा र ३२ लाख मानिस थिए ।
‘लर्ड अफ द रिङ्ग्स’ ले देशमा पर्यटकहरूको लहर ल्याउनुअघि हिउँले ढाकेका पहाडहरूको पृष्ठभूमिमा शान्त भेडाहरू भएका हरियो खेतहरूको चित्रणले देशको विदेशी बजारीकरणमा प्रभुत्व जमाएको थियो ।तर त्यसयताका वर्षहरूमा विश्वव्यापी ऊनको मूल्यमा आएको गिरावट र हालैका तेजीका बावजुद राष्ट्रिय बथान क्रमिक रूपमा घटेको छ । अहिले डेरी उद्योगले न्युजिल्यान्डको कृषि र बागवानी–प्रधान निर्यात बजारको सबैभन्दा ठूलो हिस्सा ओगटेको छ ।
किसानहरूको नयाँ प्रयास
सन् २०२३ मा सरकारी निकाय स्ट्याट्स एनजेडले न्युजिल्यान्डले सन् २०२२ मा पहिलो पटक प्रतिव्यक्ति पाँचभन्दा कम भेडाको सङ्ख्या भएको बताएको थियो । सन् २०२४ जुनसम्मका पशुधन सङ्ख्या रेकर्ड गरेको राष्ट्रिय बथानले मङ्गलबारको आँकडामा थप १० लाख भेडा गुमाएको थियो ।
क्षेत्रीय लबिङ समूह फेडरेटेड फार्मर्सका प्रवक्ता टोबी विलियम्सले भेडा किसानहरू डेरी वा कार्बन अफसेट बेच्नका लागि खेतीबाट पाइन वनमा जमिनको रूपान्तरण गर्दै अधिक फाइदाजनक व्यवसायतर्फ बदलिएको बताए। “यदि म साँच्चै इमानदार हुँ भने, ऊन उद्योग लगभग त्यो टिपिङ्ग पोइन्टमा छ, यदि पहिले नै छैन भने, अब ऊन उद्योग नहुने अवस्थामा पुगेको छ”, उनले भने ।
ऊनलाई बलियो बनाउने उपायहरू
सरकारले घट्दो सङ्ख्यालाई कम गर्नका लागि उपायहरू तयार गरेको छ । यसमा सन् २०२४ मा उनीहरूले कार्बन वनमा रूपान्तरण गर्न सकिने खेतीयोग्य जमिनको सीमा तोक्ने घोषणा समावेश छ अप्रिलमा सुरु गरिएको नयाँ सरकारी खरिद निर्देशिकामा नयाँ निर्माण वा पुनर्निर्माण गरिएका सार्वजनिक भवनहरूमा न्युजिल्यान्डको ऊन उत्पादनहरू – जस्तै कार्पेट र इन्सुलेशन – को प्रयोग गर्न आग्रह गरिएको छ । तर ती उपायहरूले घट्दो भेडाको सङ्ख्या रोक्ने अपेक्षा गरिएको छैन ।
केही भेडापालन गर्ने देशले यस्तै प्रवृत्ति देखिरहेका छन् । न्युजिल्यान्डवासीहरूको बारेमा धेरैजसो भेडा ठट्टाहरूको स्रोत रहेको छिमेकी अस्ट्रेलियामा पनि मानिसभन्दा बढी भेडाहरू छन्, तर त्यहाँ पनि राष्ट्रिय बथान घट्दै गएको छ । अन्तर पाताले छः अस्ट्रेलियामा प्रतिव्यक्ति करिब तीन भेडा छन् ।
