काठमाडौं– निर्वाचन आयोगले मतपत्रमै गणतन्त्र नेपालको तेस्रो राष्ट्रपतिका उम्मेदवारहरूको तस्बिर राखेको छ । अघिल्ला निर्वाचनहरूमा यस्तो गरिएको थिएन । आयोगले गरेको यो नौलो अभ्यास हो ।
आगामी बिहीबार हुने राष्ट्रपति निर्वाचनमा मत बदर नहोस् भनेर आयोगले पहिलोपटक तस्बिरसहितको मतपत्र प्रकाशन गरेको आयोगका सहायक प्रवक्ता ऋषिराम भुसालले बताए । ‘राष्ट्रपतीय निर्वाचनमा यसअघि यस्तो थिएन । पहिलोपटक फोटोसहितको मतपत्र यसपालि तयार ग¥र्यौं,’ उनले प्रभावसँग भने, ‘मत बदर नहोस् भनेर यसो गरेका हौं ।’
आयोगले वेबसाइटमार्फत सार्वजनिक गरेको मतपत्रको माथि रामचन्द्र पौडेलको तस्बिर छ । पौडेलको तस्बिरमुनि सुवासचन्द्र नेम्बाङको तस्बिर छ । वर्णानुक्रमअनुसार यसरी उम्मेदवारका तस्बिर राखेको आयोगले जनाएको छ ।
पौडेल नेपाली कांग्रेस, नेकपा माओवादी केन्द्र, जनता समाजवादी पार्टी, नेकपा एकीकृत समाजवादी, जनमत पार्टी, लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी, नागरिक उन्मुक्ति पार्टी र राष्ट्रिय जनमोर्चाको तर्फबाट राष्ट्रपतिका साझा उम्मेदवार हुन् । नेम्बाङचाहिँ नेकपा एमालेका राष्ट्रपति उम्मेदवार हुन् ।
दुवै उम्मेदवारले निर्वाचनमा मत मागिरहेका छन् । उनीहरूलाई प्राप्त मत बदर नहोस् भन्ने उद्देश्यले आयोगले भने मतपत्रमै उनीहरूको तस्बिर राखेको हो । अघिल्लोपटक मतपत्रमा उम्मेदवारको निर्वाचन चिह्न मात्रै राखिएको थियो । त्यसबेला केही सांसदको मत बदर भएको थियो । बदर मत शून्यमा झार्न आयोगले यस्तो प्रयास गरेको भुसालले बताए ।
उनका अनुसार राष्ट्रिय सभा र प्रतिनिधिसभा सदस्यहरूले मतदान गर्ने मतपत्र सेतो पृष्ठभूमिमा गुलाबी रङको छ । प्रदेशसभा सदस्यले मतदान गर्ने मतपत्र सेतो पृष्ठभूमिमा हरियो रङको छ । पहिलो कोठामा पौडेलको फोटोसहितको मतपत्र र दोस्रो कोठामा नेम्बाङको नामससहितको तस्बिर हुने भएको छ । मतदाताहरूले उम्मेदवारको फोटो र नामसँगको कोठामा मत चिह्न लगाउनुपर्ने नियम छ ।
उनीहरूलाई मत दिने मतदाता (सांसद)हरूको संख्या ८८२ जना छन् । मतदाताको रूपमा आयोगले उनीहरूको नामावली यसअघि नै सार्वजनिक गरिसकेको छ । मनाङबाट निर्वाचित कांग्रेस सांसद टेकबहादुर गुरुङ भ्रष्टाचारसम्बन्धी मुद्दामा दोषी ठहरिएका छन् । त्यही भएर आयोगले उनको नाम राष्ट्रपति निर्वाचनमा मतदाताको रूपमा सार्वजनिक गरेन ।
चितवन–२ बाट निर्वाचित राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सांसद रवि लामिछानेको भने अवैधानिक नागरिकताको आधारमा निर्वाचित भएको ठहर सर्वोच्च अदालतले गरेपछि सांसद पद खारेज भएको छ ।
यी दुई जनाको नाम राष्ट्रपति निर्वाचनको मतदाता सूचीमा समावेश नगरी आयोगले मतदाताहरूको नामावली समावेश गरेको हो । तर, समावेश भएकोमा भने हालै निधन भएकी जनता समाजवादी पार्टीकी सांसद सहनाज रहमानको नाम पनि छ । मतदाताको अन्तिम नामावली प्रकाशन भएको केही दिनमा उनको निधन भएको थियो ।
यसकारण मतदाताहरू राष्ट्रिय सभाका ५९ जना, प्रतिनिधिसभाका २७२ जना र प्रदेशसभाका ५५० जना गरी ८८१ जना छन् । यिनै मतदाताले राष्ट्रपतिका उम्मेदवारद्वय पौडेल र नेम्बाङको तस्बिर अंकित मतपत्रमा मतदान गर्ने छन् । उनीहरूले गरेको मतभारका आधारमा दुईमध्ये एक जना उम्मेदवार तेस्रो राष्ट्रपतिका लागि निर्वाचित हुने छन् ।
तर, मतदाता (सांसद)हरूको मतभार भने समान छैन । प्रदेश सांसदको मतभार ४८ छ । राष्ट्रिय सभा र प्रतिनिधिसभाका सांसदको ७९ छ । यो मतभारको अर्थ प्रदेश सांसदले ४८ हजार जना नेपाली नागरिक र राष्ट्रिय सभा/प्रतिनिधिसभाका सांसदले ७९ हजार नेपाली नागरिकको प्रतिनिधित्व गर्छ भन्ने हो । यसरी निर्धारण गरिएको मतभार जसले बढी पाउँछ, सोही राष्ट्रपतिका उम्मेदवारको जित हुने हुन्छ ।
राष्ट्रपति निर्वाचन २५ फागुनमा हुँदै छ । निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयले उक्त दिन १० बजेदेखि ३ बजेसम्म मतदानको समय निर्धारण गरिएको छ । मतदानका लागि सांसदहरू नयाँ बानेश्वरस्थित संसद् भवनमा स्थापना गरिएको निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयमा जानुपर्नेछ । मतदान भएपछि सोही दिन मत परिणाम आयोगले सार्वजनिक गर्ने जनाएको छ ।
निर्वाचनबाट पहिलो चरणमै निर्वाचित हुन ५० प्रतिशतभन्दा बढी मतभार कुनै पनि उम्मेदवारले प्राप्त गर्नुपर्ने राष्ट्रपति÷उपराष्ट्रपतिको निर्वाचनसम्बन्धी ऐनमा उल्लेख छ । सोही ऐनमा यदि कुनै पनि उम्मेदवारले त्यसअनुसार मतभार प्राप्त नगरेको अवस्थामा दोस्रो चरणमा प्रतिस्पर्धा हुने र जसले बढी मतभार प्राप्त गर्छ, सोही उम्मेदवार निर्वाचित हुने प्रावधान रहेको छ ।
तर, राष्ट्रपतिका उम्मेदवार पौडेललाई समर्थन गरेका दलहरू र ती दलहरूसँग भएका सांसदहरूको संख्यालाई आधार मान्दा भने पहिलो चरणमै राष्ट्रपति निर्वाचित हुनेगरिको मतभार पौडेलले पाउन सक्ने देखिएको छ । किनभने पौडेललाई समर्थन गरेका दलहरूका मतभार साढे ३१ हजारभन्दा बढी छ । जबकि, निर्वाचन जित्न २६ हजार ३५४ मतभार आवश्यक हुन्छ ।
र, नेम्बाङलाई आफ्ना दल एमालेबाहेकका दलले निर्वाचनमा समर्थन गर्ने आश्वासन अहिलेसम्म दिएको छैन । उनको दलसँग १५ हजार २३३ मतभार छ । उनलाई जित्न भने करिब ११ हजार मतभार आवश्यक पर्छ । नेम्बाङले मत भने रास्वपा, राप्रपा, नेकपा एस, लोसपा, नाउपालगायत दलसँग मागेका छन् । तर, कुनै पनि दलले औपचारिकरूपमा समर्थन गर्ने भनेर निर्णय गरेका छैनन् ।
-1745656903.jpeg)