काठमाडौं - पाकिस्तानको सरकारी हवाई कम्पनी पाकिस्तान इन्टरनेसनल एयरलाइन्सको आर्थिक अवस्था त्यति राम्रो छैन । दक्षिण एसियामा बढ्दो भूराजनीतिक तनाव, निजीकरणका असफल प्रयास र आर्थिक समस्याले यसको समस्या अझ बढाएको छ ।
भारतको कश्मीरको पहलगाममा पर्यटकमाथि भएको आतंकवादी हमलापछि भारतले पाकिस्तानविरुद्ध केही कडा कदम चालेको थियो । यसको प्रतिक्रियामा पाकिस्तानले पनि केही निर्णय लियो । यसमा भारतीय एयरलाइन्सका लागि आफ्नो हवाईमार्ग बन्द गर्ने निर्णय पनि थियो ।
यसको अर्थ भारतीय विमानले अब पाकिस्तानको हवाई क्षेत्र प्रयोग गरेर अन्य देशमा उडान गर्न सक्ने छैनन् । यसको जवाफस्वरूप भारतले पनि पाकिस्तानबाट आउने विमानका लागि आफ्नो हवाई मार्ग बन्द गरिदिएको छ । भारतले हवाईमार्ग बन्द गरेपछि पाकिस्तान इन्टरनेसनल एयरलाइन्स ठूलो समस्यामा परेको छ । यसले पाकिस्तान इन्टरनेसनल एयरलाइन्सलाई गहिरो आर्थिक प्रभाव पार्ने बताइएको छ ।
पाकिस्तानी नागरिक उड्ड्यन अर्थशास्त्री तथा टेलविन्ड एभिएसन प्राइभेट लिमिटेडका प्रमुख मोहम्मद अफसर मलिकले भने, “भारतले लगाएको यो प्रतिबन्धपछि पाकिस्तान इन्टरनेसनल एयरलाइन्सले आफ्ना उडान चीनको बाटोबाट लैजानु पर्नेछ । यसले यात्रा समय धेरै बढाउनेछ र इस्लामाबाददेखि बैंककजस्ता हवाईमार्गमा गरिने उडान अब घाटाको व्यापार बन्नेछन् ।”
इन्टरनेसनल एयर ट्रान्सपोर्ट एसोसिएसनको तथ्यांकअनुसार, मलेसिया र दक्षिण कोरिया जाने उडानमा यसको असर अपेक्षाकृत कम हुने भए पनि आम्दानी र लजिस्टिक्समा यसले ठूलो असर पार्नेछ । हप्तामा केवल ६ देखि ८ यस्ता उडान मात्र सञ्चालन हुने गरेका छन् ।
पाकिस्तानबाट उड्ने विमानको मार्ग परिवर्तनले यात्रा समय बढ्ने र एयरलाइन्सको सञ्चालन लागत पनि बढ्नेछ । तर हवाईमार्गहरूमा प्रतिबन्ध गरिएको यो पहिलोपटक भने होइन ।
सन् २०१९ मा भारतले पाकिस्तानको बालाकोटमा हमला गरेपछि पाकिस्तानले पनि भारतीय एयरलाइन्सका लागि आफ्नो हवाईमार्ग बन्द गरिदिएको थियो ।
भारतका सेवानिवृत्त ग्रुप क्याप्टेन तथा सेन्टर फर एयर पावर स्टडिजका वरिष्ठ फेलो प्रोफेसर डा. दिनेशकुमार पाण्डेले भने, “पाकिस्तानले पछिल्लोपटक भारतीय एयरलाइन्सका लागि आफ्नो हवाईमार्ग बन्द गर्दा उसले ४५ देखि ५० करोड डलरको घाटा व्यहोरेको थियो ।”
अन्तर्राष्ट्रिय नियमअनुसार कुनै विमान अर्को देशको हवाई क्षेत्र प्रयोग गर्दा त्यो देशलाई ओभरफ्लाइट रकम तिर्नुपर्छ । विमानलाई पाकिस्तानी हवाईमार्ग बन्द भएपछि भारतीय उडानबाट आउने कर पनि बन्द हुने हुँदा पाकिस्तानलाई घाटा हुने गरेको छ ।”
