हिजोसम्म डल्ले कालुले गाउँमा चिनिने काले आजकल डल्लेभन्दा सहकारी ‘डन’ भएर चिनिन थालेको रैछ । हरि काकाले मास्टरीको जागिर सकिएपछि आको उपदानलाई डल्ले कालुले चलाको सहकारीमा ड्याम्मै ब्याज आउने भनेर राख्या रैछन् । हरि काकाले ब्याज ड्याम्मै आउनेगरी राख्या उपदानको पैसा । अहिले डल्ले कालुका लागि अनुदानजस्तै भएछ । काकाले पोहोर दसैंमै टीका लगाउन आउनेहरुका लागि दक्षिणा भन्दै सहकारीमा गएर पैसा मागे पनि पाउन सकेनन् । डल्ले पहिले त सीधा सोझो मान्छे थियो । त्यही भएर धेरैले विश्वास गरेर उसले चलाको सहकारीमा धेरैले आफूले कमाएको, पेन्सन पाको, घरजग्गा बेचेको पैसा उही डल्लेकैमा राख्ने गर्दथे ।
तर, समयले डल्लेलाई ‘डन’ बनाइदियो । गाउँको त्यही सोझो डल्ले अहिले सहकारीको डन बनेको छ । सहकारी डन डल्ले गाउँमा मात्र होइन संसद्मासमेत चर्चा पाउन थालेपछि हरि काका अक्क न बक्क परेका छन् । ३० वर्ष घोक्रो सुक्नेगरी कराएर आको उपदान डल्लेले तीन महिनामै अनुदानजस्तै बनाइदिएपछि हरि काका प्रजातन्त्र ल्याउन २०४६ सालमा आन्दोलनमा उत्रिएजस्तै आफ्नै पैसा फिर्ता पाउँ भन्दै सडकमा आइपुगेका छन् ।
ऊ बेला काकाले प्रजातन्त्र आएपछि जनताको हक अधिकार सुनिश्चित हुन्छ भनेर कक्षाकोठामा पढाका । तर, आपैmंले पढाको विद्यार्थीले विचरा हरि काकाको चिल्ल न बिल्ल बनाइदिए छ । आफैंले पढाको विद्यार्थी डल्ले सोझै थियो । यसरी डन नै बन्ला भन्ने के थाहा र ! हरि काका आजकल चिया पसलमा विरह पोख्न थालेका छन् ।
थोपा–थोपा संकलन गरेर सहकारीमा राख्ने र त्यही सहकारीबाट पैसा निकालेर उत्पादन गरी भकारी बनाउने योजना बनाएका धेरै हरि काकाहरुको अहिले कन्तविजोग भएको छ । दुई–तीनवटा दसैं कटे । फेरि दसैं आउन लागिसक्यो तर डल्ले कालुको सहकारीका सदस्यहरुलाई भने दसैं हैन दशा नै पो सुरु भाको छ ।
‘लोभले लाभ, लाभले विलाप’ भन्थे, त्यस्तै बनाइदियो डल्लेले ! डल्ले त सहकारीको डन अरे । उसले सहकारीमा राखेको पैसा जति खाए पनि तिर्नु नपर्ने रे ! बरू हल्लाखल्ला गरेरै भए पनि पैसा पचाउने दाउमा बस्या छ भन्छन् डल्लेका प्रशंसक ।गाउँमा ढिडो खान पनि मुस्किल थियो डल्ले कालुलाई । सहकारीमा दाउ राखेपछि उनले त अहिले सरकारी मान्छेलाई भोज भतेर गराउँछन् रे ! ठीकै छ, भाग्यमा त्यस्तै ल्याए छ डल्लेले ! राम्रै भो । कति दुःख पाओस् । एउटा न एउटा बन्नैपर्यो । डल्ले कालु बन्यो, को भो र ? हरि काका हेरिरहन्छन् ।
हुन पनि डल्ले कालुले आफ्नै मास्टर हरि काकाजस्तालाई त मूर्ख बनाउन सक्यो भने अरूलाई किन नसकोस् ! विदेशका कुरा गर्ने चाहिनेभन्दा धेरै थुतुनो चलाउनेलाई समेत भ्याए छ । थुतुनो चलाको जस्तो सहकारीको दाममा अन्य काम चलाउन पनि त गाह्रो छ नि ! त्यत्तिकै कहाँ टिकिएला र ?सहकारीको दाममा मस्त गर्न पल्केको डल्ले डनका पनि डन रैछन् । चार जना जुट्ने कार्डपत्ति फिट्ने । जनताले जोगाइराख्ने डल्लेहरु त्यसलाई घुमाइघुमाइ आफ्नै बाउको अंश बाँड्याजस्तो स्वास्नी, छोराछोरी सालासाली सबैको नाममा यता नि लगाउने उता नि लगाउने ।
ऋण पनि आफैं लिने । सावाँ पनि त्यहीबाट तिर्ने क्या काइदाको सहकारी चलाको हो डल्ले कालुले । खोपडी लगाउन त निकै जान्या रै छ नि । हुँदाहुँदा त्यही सहकारीको पैसाले अरुलाई साहु बनाउन पनि भ्याउने डल्लेका दिमाग । कहाँको सहकारी कहाँको भकारी ! भकारी सम्झेर हरि काकाले डल्लेको सहकारीमा राख्या उपदान न यता न उता । ‘आकासको फल, आँखा तरी मर’ भनेजस्तै भो । त्यही भएर पो हरि काका जुत्तै नलगाइकन सडकमा ओर्लिएका रैछन् ।
ब्याज धेरै खाने लोभमा हरि काका आफू त डल्लेको चंगुलमा परे परे । आफन्त, इष्टमित्र सबलाई डल्ले कालुको चंगुलमा पारिदिए छन् । हजार हो र ! लाख पनि होइन, करोडौं नै पुगे छ नि । विचरा ! हरि काका आफू त फसेफसे अरुलाई सहयोग गर्दा उल्टै फसे ।हरि काका सहकारीका पीडित हुन् । तर, उनको घर घेर्न अरू पीडित पुगे छन् । उनैले भनेर डल्ले कालुको सहकारीमा पैसा राखेकाहरु अहिले डल्लेको सहकारीभन्दा पनि डल्लेको सहकारीमा पैसा राख्न भन्ने हरि काकालाई पो घेर्न पुगे छन् ।
ल काका, तिमीले नै भनेर हामीले डल्लेको सहकारीमा पैसा राख्या हो । डल्ले कहाँ भाग्यो भाग्यो, अब ब्याज भन्या यस्तै हो हाम्रो सावाँ जसरी पनि फिर्ता गरिदेऊ । विचरा काका ! कसरी फिर्ता गर्न सक्लान् र, आफ्नै पैसा त फिर्ता पाको छैन । तीन दसैं गइसकेको नयाँ नोट देख्न नपाएको अब कहाँबाट तिनका पैसा फिर्ता गर्नु ?डल्ले डन भइसक्यो । पहिले पो काकाका आफन्त इष्टमित्रसँग भाको पैसा देख्याथ्यो । र्याल काढेको थियो । पैसा सहकारीका नाममा राख्न लगाएर आफूअनुकूल प्रयोग गर्न पाएपछि डल्लेले न काका चिन्दछ । न त काकाका आफन्त नै ।
सहकारीको धनमा मन गाडिएपछि धनको पिरमले डल्लेलाई डन बनाइसक्यो । हरि काकालाई हरिकंगाल बनाइदिई सक्यो । प्रजातन्त्र पाउन ऊ बेला सडकाँ उत्रेका काका, अहिले आफ्नै उपदान खाइदियो भन्दै सहकारीको डन डल्लेलाई समाऊ–समाऊ भन्दै गुहार माग्न सडकमा आइसके । यो भन्दा बढी प्रगति गर्नुचाहिँ के छ र हो !
सरकार छ भने हरि काकाहरुलाई हरिकंगाल हुनबाट जोगाउन सक्नुपर्छ । डल्लेहरुलाई डल्ले डन हुनबाट बचाउनुपर्छ । डन त छँदै छन् सिंहदबारभित्र । उनैले डण्डी उचाल्छन् डनलाई पछार्छन् भन्ने कुरा त एकादेशको कथामात्र हो । अहिले त सिंहदरबार नै डनहरुले पछार्छन् । सहकारीको धनमाथि डनहरुको मन लागे पनि कन्तविजोग नै कन्तविजोग !
-1745656903.jpeg)
