दोलखा - दोलखा जिल्लाको बिगु गाउँपालिका वडा नम्बर एक अन्तर्गत पर्दछ लप्ची गाउँ । अप्पर तामाकोशी जलविद्युत आयोजना स्थलबाट करिब दुई दिनको कठिन पैदलयात्रा गरेपछि प्रसिद्ध पर्यटकीय गन्तव्य लप्ची गाउँ पुग्न सकिन्छ ।
यो वस्ती परापुर्वकालदेखी तिब्बत बाटनै खाद्यन्न निर्यात गरेर जिवनयापन गर्दै आएका छन् । यस वस्तिका बासिन्दालाई जिल्लाले फरक सोच्ने गरेका छन् । नेपालले अर्कै देश जस्तो महसुस गर्ने जिल्लाकै सुदुरउत्तर धार्मिक तथा पर्यटकीय हिसाबले लामाबगर–लप्ची प्रसिद्ध पर्यटकीय गन्तव्य हो । गाउँ, ठाउँ र धार्मिक हिसाबले प्रसिद्ध लप्ची गुम्बा पनि दोलखाको अर्को धार्मिक सम्पदा रहेकाे छ ।
यहाँबाट हरेक वर्ष सयौंको संख्यामा आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटक हिँड्ने गरेका छन् । मोटर बाटो त परकै कुरा रहयो तर, यहाँको पदमार्ग भने जोखिममुक्त हुन सकेको छैन । वर्षातको समयमा भयानक बाढी पहिरोले अवरोध हुने हुँदा हिउँदको समयमा स्थानीयहरु यही बाटो भएर दैनिक यात्रा गर्छन् । बाटोकै कारण पदयात्रीले ज्यानसमेत गुमाउनु परेको विगतका तिता घटनाहरु प्रशस्तै छन् ।
यस भेगमा प्रशस्त जडिबुटी, अनौठा किसिमको बोटबिरुवा हिमालको चिसो हावा र हिमालको फेदको सङ्लो पानीले जैविक विविधताकाे वातावरणलाई कायम राखेको छ। साथसाथै आलु खेती र याक चौरी जस्ता पशु चौपाय पालन लप्चीको विशेषता हो।
विशेषगरि यस ठाउँमा शेर्पा जातिको बसोबास बढि रहेको छ । छुट्टै किसिमको रहनसहन र रितिरिवाजले नेपालको धार्मिक सहिष्णुतालाई विशेषता प्रदान गरेको छ ।
हिउँद महिनामा अत्याधिक हिउँ पर्ने र चिसो हुनाले तल्लो भेगमा बस्ती (लुम्नाङ)मा बसाई सर्ने गर्दछन् । लुम्नाङमा केही दशक पहिला अध्यापनको लागि प्राथमिक विद्यालय रहेकाे थियाे तर अहिले त्याे विद्यालय नरहेकोले त्यस भेगका बालबालिकाहरु कतिपय देश बाहिर अध्यन गरिरहेका छन् भने कतिपयले काठमाडौंमा शिक्षा हाँसिल गरिरहेका छन् ।
यस ठाउँमा भौगोलिक विकटताको कारण नेपालमा भन्दा तिब्बतको कुटिमा ब्यापरिक कारोबार गर्न सहज हुने यहाँका स्थानिय बताउँछन् । दैनिक उपभोग्य सामान तिब्बतबाट नै निर्यात गर्ने गर्छन् ।
यस ठाउँमा उत्पादन भएका आलु ,उवा ,पशुजन्य उत्पादन घ्यू ,छुर्पी लागाएत थाेकहरु चीनको भु-भाग तिब्बतमा नै बिक्री वितरण गर्ने गर्दछन् । बेलाबखतमा तिब्बतले नाका बन्द गराउँदा यस वस्तिका नागरिकलाई खाद्य सङ्कट आइपर्ने समस्याहरु हुन् । जसका लागि स्थानीयहरु मिलेर काठमाडौंदेखि हेलिकप्टरमार्फत खाद्यान्न ओसारेर जिविका निर्वाह गर्दछन् ।
कुनै बेला जंगली जनावर ब्वासोले घरपालुवा जनावर चौरी ,घोडालाई क्षति पुर्याएको स्थानीयको प्रशस्त गुनासोहरु पनि सुन्ने गरिएकाे छ ।
पछिल्लो समय एमबी दगुड ग्रुपले लप्ची क्षेत्रमा निर्माण गर्न लागेको हाइड्रोपावर (१६५) ले पदयात्रा मर्मत गर्ने गरेका छन् । उक्त कम्पनीले पदमार्गको सरसफाई, अफ्ठेरो ठाउँमा नयाँ काठहरु राखिएको छ । बाटो निर्माणसँगै आवतजावत गर्न सहज भएको छ । अहिलेका स्थानीय तह र सरकारले बाटो निर्माणमा ध्यान दिन सके यहाँकाे स्थानीय र पर्यटन व्यवसायमा विकास भइ देशकाे अर्थतन्त्रमा सघाऊ पुग्ने थियाे ।
प्रकाशित मिति: शुक्रबार, पुस २२, २०७९ १७:१३
