काठमाडौं– सरकारले नोबेल कोरोना भाइरस (कोभिड– १९) को महामारीको संकटमा परेका वैदेशिक रोजगारी वा विविध कारणले विदेशमा रहेकाहरूलाई फर्काउने तयारी थालनी गरे पनि फर्किन चाहनेहरूको यकिन संख्या नभएपछि अलमल उत्पन्न भएको छ ।
कोभिड–१९ विपत् व्यवस्थापन केन्द्रको शुक्रबार बसेको बैठकले वैदेशिक रोजगारका क्रममा विपत्मा परेकाहरूमध्ये २५ हजारलाई १० दिनभित्र ल्याइने निर्णय गरे पनि समितिले ४ लाख ७ हजार र परराष्ट्र मन्त्रालयले ६ लाख तत्काल फर्किन चाहेको भनेपछि फर्कनेहरूको संख्यामा अलमल उत्पन्न भएको हो ।
उपप्रधानमन्त्री तथा रक्षामन्त्री ईश्वर पोखरेल नेतृत्वको समितिको बैठकले प्राथमिकताका आधारमा विदेशमा रहेका नागरिकलाई स्वदेश फर्काउने निर्णयसँगै परराष्ट्र मन्त्रालयले स्वदेश फर्कन चाहने नेपालीहरूको विवरण संकलन गर्ने काम थाल्ने बताइएको छ । अहिले श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले संसदको श्रम तथा अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध समितिलाई पेस गरेको प्रतिवदेन र परराष्ट्र मन्त्रालयको तथ्यांकमा तत्काल फर्किन चाहनेहरूको संख्या नै मेल खाएको छैन ।
केन्द्रको तथ्यांकमा भारत र अन्य मुलुकका गरी १३ लाखभन्दा बढी नेपाली फर्किन चाहेका छन् । प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालले भने १० लाख युवाहरू वैदेशिक रोजागारीबाट फर्किन सक्ने बताएको छ । सरकारस“ग कति नेपाली वैदेशिक रोजगार, शिक्षा र भ्रमणका क्रममा मुलुकबाहिर छन् भन्ने आधिकारिक तथ्यांक नभएकाले अहिले नै फर्कन चाहनेहरूको संख्या यकीन हुन नसकेको सरकारी निकायले नै स्वीकार गरिरसकेको छ ।
यसरी सरकारसँग विदेशबाट कति नेपाली ल्याइने वा फर्काइने भन्ने यकीन विवरण तयार नभइरह“दा विदेशबाट ल्याइएका नेपालीहरूलाई क्वारेन्टाइनको व्यवस्थापन कहा“, कसरी गर्ने भन्ने मुख्य समस्या रहेको श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले जनाएको छ । कोभिड–१९ को संकटमा यदि विदेशबाट एकैचोटी ठूलो संख्यामा नेपालीहरू फर्किएको अवस्थामा क्वारेन्टाइनको व्यवस्थापन गर्न नसकिने मन्त्रालयका प्रवक्ता सुमन घिमिरले बताएका छन् । स्वास्थ्य मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार बिरामी राख्ने देशभर जम्मा १ लाख १७ हजार ४४ शैय्या छन् । पर्यटन बोर्डका अनुसार देशभर होटेलहरूमा ४० हजार बिरामी राख्ने शैय्या छन् ।
विदेशबाट ठूलो संख्यामा फर्किएको अवस्थामा नेपालीहरूका लागि क्वारेन्टाइन व्यवस्थापन कसरी गर्ने भन्ने विषयमा व्यापक छलफल भइरहेको प्रवक्ता घिमिरेले बताएका छन् । उनका अनुसार शुक्रबार समितिको बैठकले सम्बन्धित मुलुकका दूताबासस“ग सम्पर्कमा रहेकाहरूलाई प्राथमिकताका आधारमा १० दिनभित्र नेपाल ल्याइनेछ । ‘वैदेशिक रोजगारीबाट एकैचोटी नेपालीहरू फर्किएको अवस्थामा क्वारेन्टिन व्यवस्थापन गर्न सकिँदैन त्यसैले त्यसरी एकैचोटी विदेशबाट नेपाली ल्याइँदैन,’ उनले अगाडि भने, ‘यी विविध विषयमा आइतबार समितिले केही जानकारी गराउने बताइएको छ । त्यसपछि सबै कुरा बाहिर सार्वजनिक गरिनेछ ।’
उनका अनुसार होटेल, पार्टी प्यालेसलगायत अन्य भवनलाई क्वारेन्टाइन बनाएर सहज वातावरण निर्माण गरिने तयारी भइरहेको छ । सरकारले विदेशबाट फर्किएकाहरूका लागि क्वारेन्टाइनको व्यवस्थापनका लागि प्रदेश १ मा भौतिक पूर्वाधारमन्त्री वसन्त नेम्बाङ, प्रदेश २ मा श्रममन्त्री रामेश्वर राय यादव, बागमती प्रदेशमा महिला बालबालिकामन्त्री पार्वत गुरुङ, गण्डकी प्रदेशमा भूमि व्यवस्थामन्त्री पद्मा अर्याल, प्रदेश ५ मा ऊर्जामन्त्री वर्षमान पुन, कर्णालीमा वनमन्त्री शक्ति बस्नेत र सुदूरपश्चिममा उद्योगमन्त्री लेखराज भट्टलाई संयोजनको जिम्मेवारी दिइसकेको छ ।
