काठमाडौं– देशभरका ३४ वटा स्थानीय तहमा उपनिर्वाचन गर्नुपर्ने भएको छ । ३० वैशाख २०७९ मा भएको निर्वाचनबाट निर्वाचित ३५ जना जनप्रतिनिधिको निधन भएपछि रिक्त रहेको पदका लागि उपनिर्वाचन गर्नुपर्ने अवस्था आएको हो ।
निर्वाचन आयोगका प्रवक्ता नारायणप्रसाद सापकोटाले आगामी असोजको पहिलो साता उपनिर्वाचनको मिति तोक्ने बताए । उनका अनुसार यसअघि प्रमुख निर्वाचन आयुक्त दिनेशकुमार थपलियाले उपनिर्वाचनबारे प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र गृहमन्त्री रमेश लेखकसँग भेट गरेर छलफल गरिसकेका छन् । छलफलका क्रममा मंसिरको तेस्रो साता उपनिर्वाचन गर्नेबारे प्रधानमन्त्री ओली र गृहमन्त्री लेखक सकारात्मक देखिएका थिए ।
‘जनप्रतिनिधिको रिक्तता हुँदा स्थानीय तहको कार्यसम्पादनमा असहजता निम्तिएको छ । त्यसले गर्दा छिटो उपनिर्वाचन गर्नुपर्ने भएको छ । सायद मंसिरको तेस्रो साता उपयुक्त हुन्छ किनभने प्रमुख आयुक्तले प्रधानमन्त्री र गृहमन्त्रीसँग छलफल गर्दा उहाँहरू सकारात्मक देखिनुभएको थियो,’ प्रवक्ता सापकोटाले प्रभावसँग भने । आयोगले पछिल्ला दिनमा कोही जनप्रतिनिधिको निधन भएको भए जानकारी दिन संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालयलाई पत्राचार गरिसकेको छ । अहिले रिक्त रहेका स्थानीय तहका पदको विवरण संकलन भइरहेको पनि उनले बताए ।
आयोगले यसअघि नै उपनिर्वाचनका लागि मतदाता विवरण अद्यावधिक कार्य सुरु गरेको छ । त्यसका लागि नगरपालिकाका प्रमुख, उपप्रमुख, गाउँपालिकाका अध्यक्ष, उपाध्यक्ष र वडाध्यक्ष पद रिक्त भएका स्थानीय तहमा १८ वर्ष उमेर पूरा भएका सबै नागरिकलाई मतदाता नामावलीमा नाम दर्ता गर्न आयोगले आग्रह गरेको सापकोटाले बताए ।
आयोगका अनुसार उपनिर्वाचन गर्नुपर्ने एकमात्र नगरपालिका काठमाडौंको कीर्तिपुर हो । त्यहाँका मेयर राजकुमार नकर्मीको गत ११ साउनमा निधन भएको थियो । मोरङको ग्रामथान गाउँपालिकाका अध्यक्ष जयप्रकाश गच्छदारको निधन भएपछि त्यहाँ पनि उपनिर्वाचन गर्नुपर्ने अवस्था आएको छ । गच्छदारको निधन गत ३ असारमा भएको थियो ।
दैलेख महाबु गाउँपालिकामा अध्यक्ष पद रिक्त छ । त्यहाँका अध्यक्ष लछुमन गुरुङको २७ माघ २०७९ मै निधन भएको थियो । उनले अध्यक्षको रुपमा करिब नौ महिनामात्रै कार्यभार सम्हाल्न पाए । दोलखाको गौरीशंकर गाउँपालिका उपाध्यक्ष श्यामसुन्दर तामाङको निधन भएपछि रिक्त पदमा पनि उपनिर्वाचन हुने भएको छ । तामाङको हृदयघातका कारण ३१ असार २०८० मा निधन भएको थियो ।
बाजुराको स्वामीकार्तिक खापर गाउँपालिका उपाध्यक्ष मैना जोशीको ४ माघ २०८० मै निधन भयो । मिर्गौलामा क्यान्सर देखिएकी उनको निधनपछि स्वामीकार्तिक खापर गाउँपालिकामा उपाध्यक्ष पदका लागि उपनिर्वाचन हुने भएको हो । यस्तै, यही ४ भदौमा हुम्लाको सर्केगाड गाउँपालिकाका उपाध्यक्ष चन्द्रसिंह कार्कीको सवारी दुर्घटनामा परी ज्यान गयो । उनको निधनपछि रिक्त उपाध्यक्ष पदमा पनि उपनिर्वाचन हुने भएको छ ।
प्रमुख, उपप्रमुख, अध्यक्ष, उपाध्यक्षसँगै अन्य वडाध्यक्ष पदमा पनि चुनाव गर्न भनेर निर्वाचन आयोगले पनि संघीय मामिला मन्त्रालयमा भदौ अन्त्यसम्म रिक्त पदहरूको एकीकृत विवरण तयार गरेर पठाउन भनिसकेको छ । आयोगले असोजको पहिलो हप्ता उपनिर्वाचनको मिति घोषणा गर्नेगरी तयारी गरिरहेको प्रवक्ता सापकोटाले बताए ।
आयोगले उपनिर्वाचनका लागि कति बजेट लाग्छ, कति ठाउँ छन् भन्नेबारे अध्ययन गरिरहेको उनले बताए । मतपत्रबाहेक उपनिर्वाचनका लागि आवश्यक पर्ने निर्वाचन सामग्री व्यवस्थापनको काम पनि भइरहेको छ । यसअघि नै प्रयोग भएका र बाँकी रहेका निर्वाचन सामग्री उपनिर्वाचनमा प्रयोग गरिने पनि प्रवक्ता सापकोटाले जानकारी दिए ।
उनका अनुसार यसबाहेक सात प्रदेशका २८ वटा वडामा अध्यक्ष पद रिक्त छ । स्थानीय तह निर्वाचन ऐन, २०७३ को व्यवस्था अनुसार एक वर्षभन्दा बढी पदावधि बाँकी रहेको जुनसुकै रिक्त पदमा प्रतिनिधि चयनका लागि निर्वाचन गराउनुपर्ने हुन्छ ।
निर्वाचन माहोल बनाउँदै दल
सत्तारुढ र विपक्षी दलहरू आसन्न उपनिर्वाचनको तयारीमा जुटेका छन् । माधवकुमार नेपाल नेतृत्वको नेकपा एकीकृत समाजवादी पार्टीले रिक्त रहेका स्थानीय तहका प्रमुख, उपप्रमुख, वडा अध्यक्ष र सदस्यहरूको पदपूर्तिका लागि मंसिरको तेस्रो हप्तामा उपनिर्वाचन हुने अवस्था रहेको भन्दै त्यसका लागि आन्तरिक तयारी थालेको छ । उक्त पार्टीले आन्तरिक परिपत्र जारी गर्दै उपनिर्वाचनमा पार्टीका उम्मेदवारलाई जिताउन सातै प्रदेशमा कमाण्डर तोकेको छ । वरिष्ठ उपाध्यक्ष राजेन्द्रप्रसाद पाण्डेको संयोजकत्वमा उपनिर्वाचन परिचालन कमिटी गठन भएको छ ।
गत आइतबार बसेको उपनिर्वाचन कमिटीको पहिलो बैठकले पार्टीका उम्मेदवारलाई जिताउन सातै प्रदेशमा कमाण्डर तोकेको महासचिव घनश्याम भुसालले जारी गरेको परिपत्रमा उल्लेख छ । स्थानीय तह उपनिर्वाचनका लागि कोशी प्रदेश कमाण्डरमा उपाध्यक्ष जगन्नाथ खतिवडा, मधेस प्रदेश कमाण्डरमा उपाध्यक्ष धर्मनाथ साह, बागमती प्रदेश कमाण्डरमा उपाध्यक्ष डा. गंगालाल तुलाधर, गण्डकी प्रदेश कमाण्डरमा सचिव श्रीनाथ बराल, लुम्बिनी प्रदेश कमाण्डरमा उपमहासचिव मेटमणि चौधरी, कर्णाली प्रदेश कमाण्डरमा उपाध्यक्ष प्रकाश ज्वाला र सुदूरपश्चिम प्रदेश कमाण्डरमा उपाध्यक्ष भानुभक्त जोशीलाई तोकिएको छ ।
राजेन्द्र लिङ्देन नेतृत्वको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा)ले भने कीर्तिपुर नगरप्रमुखको उम्मेदवारका लागि तीन जनाको नाम प्रस्ताव गरेको छ । राप्रपाले ध्रुव महर्जन, वरिष्ठ अधिवक्तासमेत रहेका राप्रपा केन्द्रीय सदस्य राजु बस्नेत र अर्का केन्द्रीय सदस्य राजकुमार केसीको नाम सिफारिस गरेको हो । यस्तै वडा नं १ मा सुरेन्द्रप्र्रसाद उप्रेती, वडा नं ४ का लागि बिजेस बस्नेतको नाम सिफारिस गरिएको छ । राप्रपा अन्य रिक्त रहेको स्थानका लागि भने उम्मेदवार सिफारिस गरिसकेको छैन ।
ठूला दलहरू नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले, नेकपा माओवादी केन्द्रले भने उपनिर्वाचनको मिति घोषणा हुन बाँकी छँदै चुनावी गठबन्धन नगर्ने घोषणा गरेर चुनावी माहोल बनाइरहेका छन् ।
