काठमाडौं- वैदेशिक रोजगारीको लागि श्रम गन्तव्य मुलुकमा गएका नेपालीहरु कोरोना महामारीका कारण ठूलो संख्यामा प्रभावित भएको देखिएको छ । कोरोना महामारीको समयमा तलब नै नपाएको र कतिपयले ढिलो गरी पाएका कारण ठूलो संख्यामा नेपाली कामदार प्रभावित भएको यसै साता सार्वजनिक गरिएको एक अध्ययनले देखाएको छ ।
प्रवासी नेपाली समन्वय समिति (पिएनसिसी)ले हालै गरेको अध्ययनले खाडी मुलुक र मलेसिया गएका अधिकांश नेपाली कामदारले कोरोनाको समयमा तलब नपाएको वा ढिला पाएको र ज्याला कटौती गरिएको पाइएको उल्लेख गरेको छ । अध्ययनअनुसार ७१ प्रतिशत नेपाली कामदारले तलब नपाएको वा ढिला पाएको देखिएको छ भने ६७ प्रतिशतको ज्याला कटौती भएको पाइएको छ । यस्तै ४० प्रतिशतले रोजगारी गुमाउनुपरेको छ । अध्ययनमा सहभागी भएकामध्ये १३ प्रतिशतले बाध्यकारी श्रममा फसेको बताएका छन् ।
पिएनसिसीले तयार गरेको अध्ययनमा खाडी मुलुकहरु कतार, साउदी अरेबिया, संयुक्त अरब इमिरेट्स तथा मलेसियाबाट फर्केका नेपाली कामदारलाई सहभागी गराइएको उल्लेख छ । अनुसन्धान गर्ने संस्था सेस्लमका प्रतिनिधि सदीक्षा भट्टराई, डा. जीवन बानियाँ र डोगेन्द्र तुम्साले पिएनसिसीका लागि कोरोना महामारीमा नेपाली कामदारहरुको अवस्थाका बारेमा अध्ययन गरेका थिए ।
उक्त अध्ययनले वैदेशिक रोजगारीमा जाने व्यक्तिले सरदरमा एक लाख ५० हजार रुपैयाँसम्म खर्च गरेको देखाएको छ । जसमा एक लाखभन्दा बढी म्यानपावर कम्पनीले लिने गरेको कामदारहरुले जानकारी दिएका छन् ।अध्ययनअनुसार विविध कारणले अन्यायमा परेका श्रमिकहरुले न्याय पाउन कठिनाइ हुने गरेको छ । न्यायका लागि विभिन्न अवरोध खेप्नुपर्ने र आर्थिक जटिलताका कारण न्यायबाट वञ्चित हुनुपर्ने अवस्था देखिएको छ ।
अध्ययनमा सहभागीमध्ये ४० प्रतिशतले आफू ठगीमा परेको वा अन्य कारण अन्यायमा परेको उजुरी श्रम गन्तव्य मुलुकमा दर्ता गरेको बताएका छन् । यद्यपि, ४० प्रतिशत कामदारले गन्तव्य मुलुकमा न्यायका लागि कुनै पहल नै नगरेको देखाएको छ । उनीहरुलाई समस्या वा अन्याय नै परे पनि कहाँ र कसरी उजुरी गर्ने भन्नेबारे जानकारी नभएको अध्ययनमा उल्लेख छ ।
२५ प्रतिशत कामदारलाई आफ्नो अधिकारका बारेमा कुनै जानकारी नै नभएको वा न्यून जानकारी रहेको अध्ययनले देखाएको छ । कतिपयले झण्झटिलो कानुनी प्रक्रिया र रोजगारदाताको त्रासका कारण अन्याय वहन गरिरहेको भेटिएको छ भने केहीले नेपाल फर्केपछि वैदेशिक रोजगार विभागमा उजुरी दर्ता गराएको बताएका छन् ।
अनुसन्धानकर्ताहरुले अध्ययनका लागि ९० जना प्रवासी नेपाली कामदारहरुलाई सहभागी गराएको जनाएका छन् । जसमा ७२ जना कोरोना महामारीपश्चात स्वदेश फर्किसकेकाहरु रहेका थिए भने १८ जना श्रम गन्तव्य मुलुकमा नै रहेका छन् ।
अनुसन्धानकर्ताहरुले कोरोना महामारीको समयमा तलब वा ज्यालामा ठगिएकाहरुको यकीन विवरण संकलन गरी व्यवस्थित गर्न र उनीहरुको अधिकारका लागि पैरवी गर्न सुझाव दिएका छन् । यसका लागि श्रम गन्तव्य मुलुकमा रहेका नेपाली कूटनीतिक नियोगमार्फत संक्रमणकालीन न्यायको पहल गर्न सकिने अध्ययनमा उल्लेख छ ।
