काठमाडौं– कतार भिसा सेन्टर (क्युभिसी) का कारण श्रमिकलाई आर्थिक भार बढेको व्यावसायीहरूले बताएका छन् । उनीहरूका अनुसार क्युभिसी स्थापना अघिसम्म नेपाली श्रमिकहरू १० दिनभित्र कतार पुग्दै आएकामा अहिले भने उनीहरू कतार उड्नका लागि कम्तिमा पनि ५० दिन लागेपछि उनीहरूमाथि आर्थिक भार बढ्न गएको हो ।
वैदेशिक रोजगारीका लागि कतार जाने श्रमिकलाई सहज बनाउने उद्देश्यका साथ स्थापना गरिएको क्युभिसी अहिले श्रमिक र व्यवसायीका लागि टाउको दुखाइको विषय बन्दै गएको देखिन्छ । कतार जाने श्रमिकको स्वास्थ्य परीक्षणदेखि भिसा प्रशोधनको काम गर्ने गरी खोलिएको संस्थाको ढिलासुस्तीका कारण वैदेशिक रोजगारमा जाने श्रमिकहरूको बसाइ लम्बिएपछि उनीमाथि आर्थिक भार थपिएको हो ।
पछिल्लो समय क्युभिसीबाट प्रवाह हुने सेवाका बारेमा व्यवासयीलाई समेत जानकारी नहुने गरेको व्यवसायीको गुनासो रहेको छ । क्युभिसी कति बेला खुल्छ र कति बेला बन्द हुन्छ यसको जानकारी पाउने मुस्किल भएको वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका कार्यवाहक अध्यक्ष कमल तामाङले बताएका छन् । मुलुक संघीयतामा गइसकेको अवस्थामा पनि नेपालमा क्युभिसीमार्फत स्वास्थ्य परीक्षणका लागि काठमाडौं आउनु पर्ने बाध्यता रहेको साथै सेवा लिनका लागि पनि महिनौँ कुर्नु पर्ने बाध्यता सिर्जना भइरहेको उनको भनाइ छ ।
श्रमिकको हक र हितका लागि भनिएको संस्थाबाट श्रमिकलाई दुःख मात्रै भएको भन्दै यसलाई बन्द गर्नु पर्ने कार्यबाहक अध्यक्ष तामाङले बताएका छन् । नेपालमा क्युभिसीमार्फत सिन्डिकेट कायम गर्न खोजिएको उनले बताए ।
केही सिमित व्यवसायीको इसारामा क्युभिसी चल्ने गरेको व्यवसायीले आरोप लगाउने गरेका छन् । क्युभिसी आउनुभन्दा पहिले १० दिनमा कतार पुग्ने श्रमिक अहिले स्वास्थ्य परीक्षणकै लागि महिनौँ समय बर्बाद गर्नु पर्ने अवस्था रहेको अध्यक्ष तामाङको भनाइ थियो ।
क्युभिसीकै कारणले गर्दा पछिल्लो समय व्यवसायीहरूलाई थप समस्या उत्पन्न भएको संघका महासचिव सुजितकुमार श्रेष्ठले पनि बताएका छन् । स्वास्थ्य परीक्षणका लागि लाग्ने समय बढ्नेबित्तिकै श्रमिकलाई थप आर्थिक भार परिरहेको उनले बताए । उनका अनुसार दूरदराजबाट आउने श्रमिकहरूलाई सेवा दिन ढिलाइ गर्ने तथा पुनः स्वास्थ्य परीक्षणका लागि पनि २०–२५ दिन लगाउने गर्नाले विदेशमा गएर काम सुरु गर्ने समयसम्म पनि श्रमिक काठमाडौंमा रुमलिनु पर्ने अवस्था रहेको छ ।
‘हामीले निरन्तर रूपमा सरल र सहज सेवा प्रदान गर्न आग्रह गर्दै आएको भए पनि सेन्टरले न त क्षमता बढाउन सक्यो, न त समय तालिका अनुसार नै काम गर्न सक्यो,’ महासचिव श्रेष्ठले भने, ‘हामीसँग गरेको वाचा त्यत्तिै थन्किए बसेको छ ।’
पैसा लिए पछि सिङ्खट अनुसार गरेर हुन्छ कि जनशक्ति बढाएर हुन्छ जसरी भए पनि सेवा दिनु पर्ने उनले माग गरेका छन् । दैनिक रूपमा ३ सयको कोटा तोकिने र त्यसमा पनि पहुँचवालाकै हालीमुहाली हुने गरेको उनले बताएका छन् । उनका अनुसार क्युभिसी स्थापन हुनुभन्दा पहिले ५ दिनमा हुने कामका लागि पनि अहिले कम्तिमा पनि ३ महिनासम्म समय लाग्ने गरेको छ ।
यो समयमा श्रमिक काठमाडौंमा बस्दा पनि र घर फर्केर पुनः काठमाडौं आउँदा पनि आर्थिक रूपमा निकै महँगो पर्ने गरेको व्यवसायीहरूको गुनासो रहँदै आएको छ । अहिले कतारले श्रमिक माग गरिरहेको अवस्थामा क्युभिसीकै कारण श्रमिक पठाउनै कठिन भइरहेको व्यवसायीले बताउँदै आएका छन् ।
व्यवसायीलाई सहज बनाउनेभन्दा पनि क्युभिसीले समस्या सिर्जना गर्ने काम मात्रै गरेको प्रगतिशील वैदेशिक रोजगार व्यवसायी मञ्च नेपालका कार्यबाहक अध्यक्ष राजेन्द्र भण्डारीले बताएका छन् । क्युभिसीका विषयमा राज्यले नै कदम चाल्नु पर्ने उनको माग छ । कतारका लागि भिसा आउनुभन्दा स्वास्थ्य परीक्षणको रिपोर्ट आउन समय लाग्ने गरेको भण्डारीले बताए ।
क्युभिसीले दैनिक ४ सय जनाको दरले स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने गरेको छ । यो अवस्थामा क्युभिसीले वार्षिक रूपमा ८० हजार जनाको स्वास्थ्य परीक्षण गर्न सक्ने देखिन्छ । तर, कतारमा वार्षिक रूपमा डेढ लाख श्रमिकको माग आउने गरेको व्यवसायीहरूको भनाइ छ । क्युभिसीसँग सम्झौता हुने गरेको तर त्यसको कार्यान्वयन हुन नसकेको व्यवसायीहरूको गुनासो छ ।
क्युभिसीले दैनिक कति श्रमिकको स्वास्थ्य परीक्षण गर्न सक्ने हो त्यसलाई सार्वजनिक गरेर व्यवसायी र श्रमिकलाई सहज बनाइनु पर्ने वैदेशिक रोजगार गणतान्त्रिक मञ्चका संयोजक रामप्रसाद भन्तनाले बताएका छन् । क्युभिसीले कुनै दिन १ सय जना र कुनै दिन ७ सय जनाको स्वास्थ्य परीक्षण गराएको भन्दै सबै व्यवसायीलाई जानकारी हुने गरी सहज र सुलभ रूपमा सेवा पाउनु पर्ने उनले बताए । उनका अनुसार यसको नियमनमा राज्यले चासो दिन सकेको छैन । क्युभिसीले व्यवसायीलाई दुःख मात्रै दिने काम गरेकाले यसलाई खारेज नै गर्नु पर्ने व्यवसायीहरूको माग रहेको छ । नेपालमा ०७६ सालको १५ जेठमा क्युभिसी स्थापन भएको थियो ।
