काठमाडौं– साउदी अरबका लागि नेपाली राजदूत प्रा.डा.महेन्द्रसिंह राजपुतले नोबेल कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) का कारण समस्यामा परेका नेपाली श्रमिकको उद्धारका लागि उडानै नभएपछि उद्धार ठप्प भएको बताएका छन् ।
बुधबार वैदेशिक रोजगार पत्रकार समाजले आयोजना गरेको ‘कोभिड– १९ वैदेशिक रोजगारमा रहेका कामदारको अवस्था विषय’ को भर्चुअल कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै प्रा.डा.राजपुतले श्रमिकको उद्धारका लागि दूताबासले संख्या यकिन गरेर परराष्ट्र मन्त्रालयलाई पठाए पनि उडान नहुँदा उद्धार ठप्प भएको बताएका हुन् ।
हालसम्म साउदी अरबबाट २८ हजार श्रमिकले फर्कनका लागि निवेदन दिएकामध्ये तत्काल २० हजारको उद्धार गर्न परराष्ट्र मन्त्रालयलाई भनिए पनि उडान नहुँदा उद्धार हुन नसकेको उनले बताएका छन् । सरकारले १६ भदौपछि दैनिक रूपमा ८ सय नेपाली श्रमिकको उद्धार गर्ने भने पनि साउदीमा विमानले श्रमिकको उद्धार गर्न नआएको उनले बताए ।
उनले भने, ‘साउदी–नेपाल सिधै उडान नहुनु दुःखद कुरा हो । र, दूताबासले उद्धार गर्नुपर्ने श्रमिकको संख्या यकिन गरेर परराष्ट्र मन्त्रालाई पठाउँदा पनि उडान नहुनु सबैभन्दा समस्या हो । यद्यपि, सरकारले भनेजस्तो उद्धार लागि उडान चाँडो भइदिएको भए उद्धारमा ढिलो हुँदै हुँदैन ।’
उनका अनुसार हाल साउदीमा ४ लाख श्रमिकहरू विभिन्न कम्पनी कार्यरत रहेका छन् । सेप्टेम्बरभित्र १२ हजार नेपाली श्रमिकलाई फर्काइने र, त्यसपछि बाँकी रहेका ८ हजारको पनि उद्धार गर्ने गरी दूताबासले काम गरिरहेको पनि उनले बताए । साथै, श्रमिकको स्वास्थ्य उपचारमा साउदी सरकारले कुनै भेद्भाव नगरेको उनको भनाइ छ ।
कोभिड–१९ का कारण ६ महिनादेखि तलब सुविधा नपाएपछि १ हजार २ सय नेपालीले दूताबासविरुद्ध नाराबाजी लगाएको विषयमा पनि उनले जवाफ दिएका छन् ।
‘दैनिक दमाम र रियादमा ५÷५ विमानको व्यवस्थ गरेको खण्डमा उद्धारमा ढिलाइ हुँदैन । र, यस्तो नाराबाजी केही हुँदैन । काठमाडौंबाट उद्धार गर्ने भनेर खबर आउँछ तर, विमान आउँदैन,’ उनले भने, ‘र, नाराबाजीको सवालमा साउदी अरबका कम्पनीको कम्पाउन्ड टुँडिखेलजत्रो हुन्छ यस्तो अवस्थामा बाहिर गएर नाराबाजी गर्ने अवस्था नै छैन । श्रमिकहरू बसेको कोठा आसपासमा हल्ला गरेको भिडियो हो त्यो । पशुपतिको जात्राजस्तो हल्ला गर्दा यहाँको सरकार टुलुटुलु हेरर बस्दैन ।’
उनका अनुसार दूताबासविरुद्ध नाराबाजी गर्दैमा उद्धार भइहाल्ने नभएको बताउँदै सरकारले उद्धारका लागि विमान नै नपठाएपछि यस्तो समस्या सिर्जना भएको हो । यसकारण रोजगार गुमाएर फर्कन चाहने सबै श्रमिकको उद्धार गर्नकै लागि दूताबास लागिपरेको उनले बताए ।
श्रमिकको अवस्थाबारे गैरआवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) मलेसियाका अध्यक्ष हरि भट्टराईले श्रमिकको अवस्था सन्तोषजनक रहेको बताएका छन् । ‘समस्या परेका श्रमिकलाई पूर्णरूपमा साथ दिइएको छ । राहत वितरण गरेर सान्त्वना पनि दिएको छ । उद्धारमा ढिलाइ भए पनि गाँस, बासमा कुनै कमी हुन दिइएको छैन,’ उनले भने ।
उनका अनुसार हाल मलेसियामा ५ लाखको हाराहारीमा नेपाली श्रमिकहरू कार्यरत रहेका छन् । साथै, कोभिड–१९ ले २० देखि ३० प्रतिशतले रोजगारी गुमाएको तर, अहिले मलेसियाको सरकारले महामारीलाई ‘कन्ट्रोल’ मा राख्नाले रोजगारी पुनः अवस्थामा फर्किँदै गरेको पनि उनले बताए ।
कोषको साढे ६ अर्ब खर्च गरेर उद्धार गर्न भनिए पनि अहिलेसम्म हुन नसक्नुमा उनले दुःख व्यक्त गरेका छन् । साथै, अवैधानिक श्रमिकहरू बढ्नाले एक कम्पनीबाट अर्काे कम्पनीमा अवैधानिक रूपमा जाने समस्या बढेको पनि उनले बताए ।
त्यस्तै, सरकारले तोेकेको मूल्यभन्दा चार गुणा महँगो भाडादर असुलेपछि कसैले रकम तिर्न नसक्ने अवस्था नरहेको पनि उनले बताएका छन् । उनका अनुसार मलेसियाबाट तत्काल १५ देखि २० हजारको हाराहारीमा तत्काल फर्कन चाहेका छन् ।
एनआरएनए कतारका उद्धार तथा राहत समितिका संयोजक उत्तम गुरुङले कोभिड–१९ का कारण समस्यामा परेका नेपाली श्रमिकहरू भोकै बस्नुपरेको र, उद्धारका लागि हवाइ उडानको व्यवस्था सरकारले चाँडो गरिदिनुपर्ने बताएका छन् । उनका अनुसार हालसम्म ७ हजार नेपाली श्रमिकलाई राहत सामग्री वितरण गरिएको छ ।
सरकारले निर्देशिका नै जारी गरेर श्रमिकको उद्धार गर्ने भनिए पनि किन ढिलाइ भन्ने प्रश्नमा निर्देशिकाबमोजिम नै १५ विषयअन्तर्गत रहेर उद्धार गरिरहेको श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका प्रवक्ता भरतमणि पाण्डेले बताएका छन् । उद्धारका लागि लाग्ने खर्च बोर्डको कोषमार्फत गरिएको र हरेक हप्ता श्रमिकका तथ्यांक अवस्थाबारे पनि सार्वजनिक भइरहेको पनि उनले बताए ।
उनले भने, ‘प्रमुख गन्तव्य मुलुक (८ राष्ट्र) बाट १ लाख २५ हजारले तत्काल फर्कनका लागि निवेदन दिएको तथ्यांक सम्बन्धित दूताबासका श्रम सहचारीमार्फत् मन्त्रालयले प्राप्त गरेको छ । र, एमसिसिसीमा उनीहरूको उद्धारका लागि छलफल चलिरहेको छ ।’
