- ५४३ सदस्यीय भारतीय लोकसभामा बहुमतका लागि २७२ मत चाहिन्छ । जुन मोदीको दल भाजपा एक्लैले ल्याउने दाबी गरेको थियो । यद्यपि भाजपाले यसपटक एकल बहुमत गुमाएको छ ।
- भाजपा नेतृत्वको गठबन्धनले बहुमत भने पुर्याइसकेको छ ।
- परिवारवादको आरोप खेपेका राहुल गान्धीले गत वर्ष भारत जोडो यात्रा अभियान सञ्चालन गरेका थिए । यहीबाट कांग्रेस अघिल्लो वर्षभन्दा यसपटक झण्डै दोब्बर सिटमा आफ्नो उपस्थिति देखाउने भएको छ ।
काठमाडौं– भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले फेब्रुअरी ५ मा भनेका थिए– यसपालि एनडिएले ४०० भन्दा बढी सिट जित्ने छ । भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) एक्लैले ३७० सिट जित्ने छ ।एनडिए अर्थात् भारतीय जनता पार्टीसहितको गठबन्धन, एक्जिट पोलहरुको अनुमान र मोदीको दाबी भने निर्वाचन परिणामले नपुगेको पुष्टि गरेको छ ।
भारतको लोकसभामा ५४३ सदस्य यो निर्वाचनबाट चुनिँदै छन् । यहाँ बहुमतका लागि २७२ सिट चाहिन्छ । जुन मोदीको दल भाजपा एक्लैले ल्याउने दाबी गरेको थियो । यद्यपि चुनावी परिणामको अन्तिम रुझानले यो बताउँछ कि भाजपाले यसपटक एकल बहुमत गुमाएको छ ।
सन् २०१४ मा २८२ सिट जितेर बहुमत बटुलेका मोदीले सन् २०१९ मा ३०३ सिट जित्दै जादू चलाएका थिए । एनडिए गठबन्धनले २०१४ मा ३३६ र २०१९ मा ३५३ सिट जितेको थियो । तर यो पालि भने मोदीको लोकप्रियता घटेको निर्वाचन परिणामले प्रस्ट पारेको छ । भारतका प्रथम प्रधानमन्त्री एवं कांग्रेस नेता जवहारलाल नेहरुलाई पछ्याउने मोदीको चाहनामा थोरै ‘ब्रेक’ लागेको हो । नेहरुले ५२ वर्षअघि तीन चुनाव लगातार जितेको रेकर्ड बनाएका थिए ।
यसपटकको प्रमुख दुई मुद्दा थिए ‘भोट फर मोदी’ र ‘भोट अगेन्स्ट मोदी’ । मोदीले निकै मिहेनत गरेर चुनाव जिते पनि उनी हारेका छन् । यद्यपि भाजपाले मोदीलाई नै प्रधानमन्त्री बनाउने बताइसकेको छ । यद्यपि भाजपाको जादू भने पहिलेझैं चलेन ।
किन चलेन मोदीको जादू ?
भारतमा मोदी निकै चर्चित मानिन्छन् । उनीमाथि मिडिया नियन्त्रणको आरोपसमेत लाग्छ । लोकसभा निर्वाचनमा वाराणसीबाट तेस्रोपटक विजयी भएपछि मोदीले यसलाई भारतको इतिहासमा अभूतपूर्व क्षण भएको दाबी गरेका छन् । ‘देशका जनताले लगातार तेस्रोपटक एनडिएमा विश्वास व्यक्त गरेका छन् । यो भारतको इतिहासमा अभूतपूर्व क्षण हो,’ जितपछि मंगलबार बेलुका मोदीले सामाजिक सञ्जाल एक्समा लेखेका छन्, ‘यो माया र आशीर्वादका लागि म मेरो परिवारजनलाई नमन गर्दछु ।’
मोदीले कार्यकर्ताको परिश्रमको प्रशंसा गरेका छन् । लोकसभा चुनावको केही समय अगाडि मात्र अयोध्यामा राम मन्दिरको उद्घाटन भएको थियो । उत्तर प्रदेशका साथै अरू प्रदेशको चुनावमा यसको राम्रै प्रभाव पर्ने अनुमान थियो । तर भाजपाको राममन्दिर कार्डले चुनावमा काम गरेको देखिएन । अयोध्यासमेत पर्ने लोकसभा सिटमा भाजपाका लालु सिंह पछाडि छन् । त्यहाँ समाजवादी पार्टीका अवधेश प्रसादले अग्रता लिएका छन् ।
ब्युँतिदै कांग्रेस
सन् २०१९ मा ५२ सिटमा खुम्चिएको कांग्रेसले यो समाचार तयार पार्दासम्म ९० सिटमा जित निकालिसकेको छ । कांग्रेस ‘कमब्याक’ हुनुमा राहुल गान्धीको अथक प्रयासमाथि भरोसा गर्न थालेका छन् । ‘अन्तिम नतिजा जे आए पनि एउटा कुरा स्पष्ट छ, यो कांग्रेस र हाम्रा नेता राहुल गान्धीको नैतिक विजय हो र भाजपाको पराजय हो,’ कांग्रेस कार्यकर्ता रविन माइकल भन्छन् ।
गत वर्ष गान्धीले देशव्यापी ‘भारत जोडो यात्रा’ आयोजना गरेका थिए । यसले उनको प्रभाव बढाउने काम गर्यो । भाजपाले उनलाई गालीबेइज्जतीको मुद्दा हाल्यो । जसमा अदालतले उनलाई संसद्बाटै निष्कासित गरेको थियो । पछि सर्वोच्च अदालतले उनलाई पुनः संसद्मा फर्कायो । अहिले उनी केरला र उत्तर प्रदेश दुवै सिटमा जितेका छन् ।
चुनावको मुखमा अरविन्द केजरीवाल र हेमन्त सोरेनजस्ता मुख्यमन्त्रीलाई जेल हालेपछि भाजपाले निरंकुशता लाद्न खोजेको आशंका पनि गरिएको थियो । यसपटक कांग्रेस एक्लै १०० सिट आसपास जित निकाल्ने तरखरमा छ । जुन, अघिल्लो पालिको भन्दा दोब्बर हो । यो नतिजाबाट धेरैले कांग्रेस ब्युँतिन थालेको निष्कर्ष निकालेका छन् । ‘मोदीलाई यो देशको मजाक बनाउन हामी दिने छैनौं । यो देशका जनतालाई एकअर्काविरुद्ध जाइलाग्न हामी दिने छैनौं,’ कांग्रेस कार्यकर्ता सन्दीप मिश्र भन्छन् ।
महँगी र बेरोजगारी
चुनावी कार्यक्रमहरु केवल मोदी केन्द्रित देखिए । गठबन्धनका नेताहरु पनि मोदीकै अनुहार देखाएर चुनाव लडे । भारतीय चुनावबारे त्यहाँका समीक्षकहरु भाजपाका अरू उम्मेदवार र कार्यकर्ताहरु पनि जनतासँग जोडिएनन् । जसको परिणाम पार्टीले भोग्नुपरेको छ ।
अग्निवीर र पेपर लिकजस्ता मुद्दामा भाजपाविरुद्ध विपक्षीले गुपचुप काम गरिरहे । यसैगरी विपक्षीले महँगीको मुद्दालाई लिए चर्को गरी उठाए । महँगीको मुद्दाले लोकसभा चुनावमा गरेको गहिरो असरलाई नकार्न सकिँदैन । पेट्रोल–डिजलदेखि खानपानका वस्तुहरुमा लगातार वृद्धि भइरहेको मूल्य सरकारविरुद्ध वातावरण बनाउन सहयोगी बन्यो । विपक्षीले यो मुद्दाको असरलाई अगाडि नै अनुमान गरेर हरेक चुनावी मञ्चमा ग्यास सिलिन्डरसहित भान्साको बजेट बढाउने अन्य वस्तुमा भएको मूल्यवृद्धिलाई मुद्दा बनाए ।
लोकसभा चुनावमा बेरोजगारीको मुद्दाले पनि ठूलो ‘फ्याक्टर’का रुपमा काम गर्यो । विपक्षले हरेक मञ्चमा सरकारको घेराउ गर्दै बेरोजगारी मुद्दामा जवाफ माग्यो । यहाँसम्म कि कांग्रेसले आफ्नो घोषणापत्रमै केन्द्र सरकारको नेतृत्व पाए तत्काल ३० लाख सरकारी रोजगारी दिइने वाचा गर्यो ।
