काठमाडौं– नोबेल कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) का कारण विदेशमा रोजगार गुमाएर फर्केकाहरूलाई स्थानीय जनप्रतिनिधिले स्वरोजगार सिर्जना गर्न पूर्ण साथ दिने बताएका छन् । शुक्रबार नेसनल फर सेभ प्रोग्रामले आयोजना गरेको ‘भर्चुअल’ कार्यक्रममा सहभागी बनेका स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिहरूले कोभिड–१९ का कारण विदेशमा रोजगार गुमाएर फर्किएकाहरूलाई स्थानीय तहमै स्वरोजगार सिर्जना गर्न साथ दिने बताए ।
कार्यक्रममा सहभागी जनप्रतिनिधिहरूले यस आर्थिक वर्षको बजेटमा युवा स्वरोजगार कार्यक्रम नै समेटर विदेशबाट फर्किएर आएका र यही रहेकाहरूलाई रोजगारी दिन लागिएको बताएका छन् । विशेषतः नेपाल कृषि प्रधान देश भएको बताउँदै बाजो जमिनमा अन्नबाली उत्पादन गर्नमा विशेष जोड दिइने जनप्रतिनिधिहरूले बताए ।
झापा गौरादह नगरपालिकाकी उपप्रमुख गीता भेटवालले विदेशमा कोभिड–१९ का कारण रोजगार गुमाएर फर्किएकाहरूलाई स्वरोजगार सिर्जना गर्न नगरपालिको बजेट नै विनियोजन गरेको बताइन् । उनका अनुसार मेयर÷उपमेयर रोजगार कार्यक्रम नै भनेर यस वर्ष युवालाई स्वरोजगार बनाउन बजेट छुट्टयाइएको छ ।
‘प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रमभन्दा छुट्टै कार्यक्रम बनाएर हामी स्वरोजगार सिर्जना गर्न अघि बढेका छौँ, अब विदेशबाट फर्किएकाहरूलाई यहीँ स्वरोजगार बनाउने हाम्रो पहिलो उद्देश्य हो,’ उनले भनिन्, ‘आइतबारदेखि नै श्रम रोजगार शाखाले यस कार्यक्रममार्फत स्वरोजगार सिर्जना गर्न फाराम आवेदन खुला गरेको छ ।’
बग्नासथली गाउँपालिका पाल्पाका अध्यक्ष कृष्णप्रसाद बस्याल रोजगार गुमाएर फर्किएकाहरूलाई स्वरोजगा सिर्जना गर्न कृषि र पशु पालनमा जोड दिइएको बताएका छन् । नगरपालिकाबाट रोजगारीका लागि भारतलगायत तेस्रो मुलुकमा ३ सय रहेको बताउँदै कोभिड–१९ का कारण ५ सयभन्दा बढी फर्किएको पनि उनले बताए । उनका अनुसार फर्किएकाहरूलाई गाउँमै स्वरोजगार बनाइनेछ ।
‘फर्किएका कोही अब विदेश जानु पर्दैन । कृषि र पशु पालन गरेर स्वरोजगार सिर्जना गराउन नगरपालिका अघि बढेको छ । र, यसका लागि बजेट बिनियोजन गरिएको छ,’ उनले भने । त्यस्तै, प्रत्येक वडामा भएका बाजो जमिन पहिचान गरेर फर्केकालाई सुन्तला र कागती खेतीमा पनि प्रोत्साहन गरिएको उनले बताएका छन् ।
उनका अनुसार यसका लागि विदेशबा फर्किएकाहरूको सर्टिफिकेटका आधारमा बिनाधितो कर्जा व्यवस्था गरिएको छ । साथै, बजार र ढुवानीको व्यवस्थातर्फ नगरपालिका अघि बढेको पनि उनले बताए ।
पूर्वी चौकी गाउँपालिकाका अध्यक्ष दीर्घराज बोगटीले बेरोजगारी अन्त्य गर्नका लागि कृषिलाई मुख्य प्राथमिकतामा राखिएको बताएका छन् । यसका लागि अध्यक्ष कृषि पुरस्कार नै व्यवस्था गरिएको उनले बताए ।
उनले भने, ‘बेरोजगारी कसैले प्रपोजल पेस गरेको खण्डमा गाउँपालिकाले बजेट उपलब्ध गराउने छ ।
अबको भविष्य
कृषि नै हो र कृषिमार्फत नै स्वरोजगार सिर्जना गर्न नगरपालिका अघि बढेको छ ।’ उनका अनुसार गाउँपालिकाले डोको, नाङ्लो, डालोलगायत बुनेर वार्षिक ५० हजार बिक्रि गर्नेलाई पुरस्कारसहित प्रशंसा पत्र समेत प्रदान गर्ने कार्यक्रम पनि ल्याएको छ ।
यस्तै, फेदीखोला गाउपालिका स्याङजाका अध्यक्ष घनश्याम सुवेदीले गाउ“पालिकाबाट १ हजार १ सय ५६ जना वैदेशिक रोजगारीमा रहेको बताउदै फर्केर आएकाहरूलाई नगरपालिकाले स्वरोजगार बनाउने बताएका छन् । उनका अनुसार नगरपालिकामा १ हजार २४ बेरोजगारीमा रहेको तथ्यांक रहेको र अब सबैलाई स्वरोजगार बनाइनेछ ।
निर्वाचनबाट निर्वाचित भएर आएपछि युवा उद्यम कार्यक्रम निर्माण गरिएको पनि उनले बताएका छन् । साथै, उक्त कार्यक्रमले समूहमा काम गर्न चाहनेलाई ५ देखि १० लाख सम्म लगानी गर्ने उनले बताए । उनका अनुसार हालसम्म ८० समूहलाई लगानी गरिसकिएको छ ।
प्रत्येक वर्ष २ सय जनालाई रोजगारी दिलाइरहेको पनि उनले बताएका छन् । नगरपालिकाभित्र ४ हजार रोपानीभन्दा बढी खेतीयोग्य जमिन खेर गएको र यस वर्ष २ हजार रोपनी जग्गालाई कृषियोग्य बनाउने योजना बनाइएको उनले बताए ।
हरिवन नगरपालिकाका नगरप्रमुख गणेश प्रसाईले वैदेशिक रोजगारबाट फर्किएकाहरूलाई पुनः विदेश नगई स्थानीय तहमै रोजगारको सिर्जना गर्न कार्यनीति नै बनाइएको बताएका छन् । उनले भने, ‘कम्तीमा ३ सय युवाहरूलाई दीगो रोजगारी सिर्जना गर्ने अभियानमा छौ“ । खाली जग्गा जमिनलाई खेर नफाल्न नगरपालिकाले विशेष कार्ययोजना बनाएको छ । र, फलफूल, कुखुरा, मौरी पालन गर्न चाहनेलाई नगरपालिका नै जमानी बसेर बैंकबाट १० लाखसम्म कर्जा उपलब्ध गराइनेछ ।’
यस्तै, धोर्चे गाउँपालिका गोर्खाका अध्यक्ष सन्तबहादुर गुरुङले १८ हजार ७ सय २४ जनसंख्या रहेको गाउँपालिकाले कोभिड–१९ का कारण रोजगार गुमाएर फर्किएकाहरूलाई उनीहरूको सीप, क्षमताअनुसार पूर्णरूपमा स्वरोजगार बनाइने बताएका छन् । यसका लागि उनीहरूले गाउँपालिकासमक्ष प्रस्तावना पेस गर्नुपर्ने उनले बताए ।
धोर्चे पर्यटकीय गाउँपालिका रहेकाले यस्लाई पर्यटकीय क्षेत्रमा ‘ब्रान्ड’ नै बनाउन लागि परेको उनले बताएका छन् । हाल विभिन्न महिला÷पुरुषलाई ट्रेकिङ गाइडको काम दिइरहेको पनि उनले बताए ,
उनले भनिन्, ‘कृषि, बाख्रा पालन, भैँसी पालन, माछा पालन, सेती नदीमा ¥याफ्टिङ, बाजो जमिनलाई उर्वर बनाउनमा नगरपालिकाले कर्जा उपलब्ध गराउने छ । र, बजार व्यवस्थापनका लागि नगरपालिकाले छुट्टै रणनीतिका अपनाएर अघि बढिएको छ ।’
पुनर्बास नगरपालिका कञ्चनपुर नगरप्रमुख जीवनराज थापाले सबैका लागि कृषि नै उत्तम पेसा भएकाले यसतर्फ अघि विदेशबाट फर्किएकाहरूलाई कृषि तालिम दिने व्यवस्था गरिएको बताएका छन् । भारतसँग सीमा जोडिएको नगरपालिकामा १४ हजार मध्ये १० हजार फर्किन बाँकी रहेको बताउँदै फर्किइसकेकाहरूलाई कृषिमै स्वरोजगार बनाइने उनले बताए ।
त्यस्तै, सिलाइ कटाई, सिकर्मी, डकर्मीको सीप भएकाहरूलाई पनि विशेष प्राथमिकतामा राखिएको उनले बताएका छन् । उनका अनुसार यस वर्ष २ करोड बजेट विनियोजन गरिएकोमध्ये आधुनिक खेती, कुखुरा पालन, बाख्रा पालन, केरा खेती, सिंचाइलगायतमा लगानी गर्ने गरिनेछ ।
कार्यक्रमलाई विशेष सम्बोधन गर्दै वैदेशिक रोजगार बोर्डका कार्यकारी निर्देशक राजनप्रसाद श्रेष्ठले नगरपालिकाका नवीन सोचसहितको कार्यक्रमले विदेशबाट फर्किएकाहरूलाई राहत मिल्ने धारणा व्यक्त गरेका छन् । बोर्ड अप्रत्यक्ष रूपमा सबै नगरपालिकासग जोडिएको बताउँदै नगरपालिकाबाट गएकाहरू विदेशमा अंगभंग, मृत्यु भएका परिवारलाई छात्रवृत्ति दिलाउन मात्र नभएर हर समस्यामा साथ दिएको पनि उनले बताए ।
कार्यकाकारी निर्देशक श्रेष्ठका अनुसार विदेशबाट फर्केकाहरूलाई मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्य बनाउनुपर्छ । यी दुईको तादम्य मिलेपछि बल्ल रोजगारीको ढोकाहरू खोल्ने छन् । साथै, पालिकाले रोजगारी दिने होइन स्वरोजगार बनाउनतर्फ उद्यमशिलताको तालिमसँगै दिशानिर्देश हुनुपर्ने पनि उनले बताए ।
त्यस्तै, श्रमको सम्मान गर्ने वातावरण राजनीतिक तहबाटै गर्नुपर्ने आवश्यक देखिएको पनि उनले बताएका छन् । उनले भने, ‘श्रम सानो ठूलो हुँदैन । यसका लागि अब राजनीतिक तहबाटै यसको आवाज बुलन्द हुनुपर्छ । र, स्वरोजगारतर्फ सरकारमात्र अघि नबढेर स्थानीय सरकार, नागरिक समाज, गैरसरकारी संस्था, मिडिया, सरोकारवाला निकाय सबै मिलेर अघि बढ्नुपर्दछ ।’
