काठमाडौं– नेपालमा बढ्दो डिजिटल हिंसाप्रति सरोकारवालाहरूले गम्भीर चिन्ता प्रकट गरेका छन् । हिंसापीडितहरूले आत्महत्यासम्मको बाटो रोज्ने गरेको भन्दै छिटो कानुनी व्यवस्था गर्नुपर्नेमा उनीहरूको जोड थियो । वर्षेनी भयावह रूपमा डिजिटल हिंसा बढिरहेको हुनाले ‘साइबर कानून’को आवश्यकता पनि औँल्याइएको थियो ।
यसअघि प्रतिनिधिसभामा साइबर कानुनसम्बन्धी विधेयक थियो । तर, जेन–जी विद्रोहसँगै प्रतिनिधिसभा विघटन हुँदा अहिले विधेयक शून्य अवस्थामा छ । सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालयका निमित्त सचिव उदयबहादुर राना मगरले साइबर विधेयक छलफल भइरहेकै बेला प्रतिनिधिसभा विघटन भएको भन्दै अब फेरि शून्य अवस्थाबाटै विधेयकलाई अघि बढाउनुपर्ने भएको बताए । ‘अहिले हामी २०६३ मा बनेको विद्युतीय कारोबार ऐनअनुसार नै साइबर अपराधसम्बन्धी उजुरीको अनुसन्धानदेखि कारबाहीसम्म गर्छौं । जबकि, अन्य देशहरूमा साइबर कानुन भिन्दै छन्,’ उनले भने, ‘हामीले पनि साइबर विधेयकको मस्यौदा बनाएर प्रतिनिधिसभामा पठाएका थियौँ, जहाँ छलफल भइरहेको थियो, छलफलकै क्रममा प्रतिनिधिसभा नै विघटन भयो ।’
उनले महिला र बालिकाहरू डिजिटल हिंसाको सिकार बन्दै गएको बताए । उनले हिंसापीडितहरूको तथ्यांक प्रस्तुत गर्दै सोमबार ललितपुरमा आयोजित एक कार्यक्रममा भने, ‘महिला तथा बालिकामाथि डिजिटल हिंसा बढ्दै गएको छ । २०७५/०७६ मा १० जना बालिका हिंसापीडित थिए । तर, २०८१/०८२ मा आइपुग्दा १९३ जना हिंसापीडित बने । त्यस्तै २०७५/०७६ मा महिलापीडित भएको उजुरी १०० वटा परेको थियो । २०८१/०८२ मा ८ हजार पुगेको पाइयो । साइबर अपराध बढ्दै गयो ।’ उनका अनुसार डिजिटल प्लेटफर्ममार्फत् विश्वमा ३८ प्रतिशत महिलाहरूपीडित भएको पनि जानकारी दिए ।
अधिवक्ता सविन श्रेष्ठले महिला तथा बालबालिका डिजिटल हिंसामा पर्नुको कारण सामाजिक सञ्जालसम्बन्धी कानुन नहुनु पनि भएको बताए । उनले पनि नेपालमा साइबर अपराधको अनुसन्धान र अभियोजन विद्युतीय कारोबार ऐन २०६३ अनुसार हुने गरको बताए । उक्त कानूनमा हदम्याद कम भएका कारण पीडितले न्याय पाउन कठिन रहेको बताए ।
साइबर ब्युरोकी प्रहरी निरीक्षक दीपा भट्टराईले नौ हजार उजुरी आएकोमा ५० प्रतिशत महिला हिंसाका परेको बताइन् । उनले भनिन्, ‘कतिपय केसमा बालिकाहरूले आत्महत्या गरेको देखिन्छ । त्यसैले पछिल्लो समय डिजिटल हिंसाबाट बच्न जनचेतनामुलक कार्यक्रम विद्यालयस्तरमै गर्न थालेका छौँ र त्सले बालिकाहरूले उजुरी दिन थालेका छन् ।’ उलने यस्ता हिंसाका घटनालाई कम गर्न सरकार, सञ्चार माध्य, प्रहरी र डिजिटल माध्यम प्रयोगकर्ताबीच सहकार्य आवश्यक भएको पनि बताएकी छन् ।
पूर्वमिस नेपाल माल्भिका सुब्बाले कलाकारितासँगै अन्य क्षेत्रमा डिजिटल हिंसा बढेको बताइन् । उनले भनिन्, ‘सामाजिक सञ्जालमा पछिल्लो समय एआईद्वारा अश्लील फोटो तथा भिडियो बनाई ब्ल्याकमेलिङ गरेको पाइन्छ । अचेल धेरै कलाकार बोल्न थाल्नुभएको छ । यसरी बोल्दै अघि बढेमा हिंसा कम हुँदै जाने छ ।’
जेन–जी अभियन्ता किशोरी कार्कीले आफ्ना बालबालिकालाई अभिभावकले समस्यामा परेको बुझ्नुपर्ने बताइन् । कतिपय आत्महत्याका घटना अभिभावकलाई बालबालिकाले बताउन नसकेर भएको भन्दै अभिभावकले साथीजस्तो व्यवहार गर्नुपर्नेमा जोड दिइन् ।
-1763876747.jpg)
