काठमाडौं- मुलुकको राजनीतिक इतिहासमा सबैभन्दा छोटो समय २७ घण्टामै सत्ता राजनीति पूरै बदलेको जेन-जी आन्दोलनको प्रभाव केही दलमा देखिएको छ । आन्दोलनलाई हेर्ने दृष्टिकोणमा देखिएको मतभेदले पार्टी विभाजनसम्म भएको छ । कोही दलमा नेताहरू राजीनामा दिँदै अलग भएका छन् ।
दल विभाजन नै गरेर अलग भएको नागरिक उन्मुक्ति पार्टी (नाउपा)का संरक्षक रेशमलाल चौधरी हुन् । उनले आइतबार नै नागरिक उन्मुक्ति पार्टी, नेपाल घोषणा गरेका छन् । आफूसमेतले जेन-जी आन्दोलनलाई समर्थन गरेको भए पनि अध्यक्ष रञ्जिता श्रेष्ठ चौधरीले आन्दोलनलाई ध्वंसात्मक भन्दै त्यही उपक्रममा भएको प्रतिनिधिसभा विघटनप्रति असहमति जनाएकोमा रेशम असन्तुष्ट देखिएका हुन् । सोही कारण दल छाडेको उनले फेसबुक लाइभमा जानकारी दिएका छन् । उनले भने, ‘जेन-जी आन्दोलनप्रति हाम्रो समर्थन थियो तर हिजो (शनिबार) जुन विज्ञप्ति आयो पार्टी अध्यक्षबाट, त्यसले आन्दोलनलाई अपराधसँग जोड्यो र असंवैधानिक भन्यो । यसपछि पार्टीमा रहनुको औचित्य छैन भन्ने ठानेँ ।’
नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले, नेकपा माओवादी केन्द्र, नेकपा एकीकृत समाजवादी, जनता समाजवादी पार्टी, जनमत पार्टी र लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टीसँगै नाउपा अध्यक्ष श्रेष्ठले संयुक्त विज्ञप्ति जारी गर्दै प्रतिनिधिसभा विघटनको निर्णय फिर्ता लिनसमेत विज्ञप्तिमार्फत माग गरेकी थिइन् । यसमा संस्थापक तथा संरक्षक चौधरीले असहमति प्रकट गरेका हुन् । पार्टी अध्यक्ष को हुने ? टुंगो लागिसकेको छैन । तर, उनले सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमै नेताहरूको सम्भावित जिम्मेवारीबारे लेखेका छन् । उनले लेखेका छन्, ‘नागरिक उन्मुक्ति पार्टीको महाधिवेशनबाट निर्वाचित जो आयोगमा अद्यावधिक हुुनुभएको थिएन, उहाँहरूलाई सोही पदमा राखिने जानकारी गराउँदछु । सम्पर्कमा रहन र आवश्यक कागजात तयारी अवस्थामा राख्नहुन अनुरोध गर्दछु ।’
रेशम भने टीकापुर घटनासँग जोडिएको मुद्दामा प्रतिवादी हुनाले अध्यक्ष हुन कानुनतः अक्षम छन् । त्यही कारण उनले कसलाई अध्यक्ष बनाउँछन् ? चासोपूर्वक हेरिएको छ । रेशमले आफ्ना बुबा लालवीरलाई अध्यक्ष बनाउन सक्ने सम्भावना छ । यसअघि उनले आफूनिकट केन्द्रीय सदस्यहरूको बैठक बोलाएर बुबालाई अध्यक्ष बनाएका थिए । तर, निर्वाचन आयोगले स्वीकारेन । रञ्जिता नै अध्यक्ष रहेको ठहर गर्यो । यसपछि रेशमपक्ष निर्वाचन आयोगसँग पनि रुष्ट भयो । यहीबीच २३ र २४ भदौमा भएको जेन-जी आन्दोलनलाई समर्थन गर्ने र नगर्नेबारे विमति हुँदा अन्ततः रेशमले पार्टी छाडेका हुन् । अध्यक्ष रञ्जिता श्रेष्ठले भने रेशमले पार्टी छाडेको विषयमा जानकारी नभएको बताएकी छन् । उनले प्रभावसँग भनिन्, ‘खै, अब उहाँले मलाई पार्टी छाडेकोबारे जानकारी दिनुभएन । उहाँलाई नै थाहा होला ।’
जेन–जी आन्दोलनप्रतिको दृष्टिकोण पार्टीबाट अलग हुने तात्कालिक कारक जनाए पनि रेशम र श्रीमती रञ्जिताबीच पारिवारिक र राजनीतिक दुवै सम्बन्ध राम्रो थिएन । जेलबाट बाहिर निस्किएपछि त रेशमले पार्टी कब्जा गर्न खोजेका थिए । तर, निर्वाचन आयोगले उनको कदममा पटक-पटक ‘ब्रेक’ लगाइदियो । उनीहरूबीच आरोपप्रत्यारोप केही वर्षयता चल्दै आएको छ । जबकि, रेशमलाई जेलमुक्त गर्न रञ्जिताले तत्कालीन प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालसँग पटक–पटक याचना गरेकी थिइन् । प्रतिनिधिसभा बैठकमा उनले रेशमलाई थुनेर अन्याय गरेको भन्दै सरकारसँग आक्रोश पोखेकी थिइन् । यसपछि दाहालले रेशमलाई रिहा गर्न राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलसमक्ष सिफारिस गरेका थिए । सोही सिफारिसका आधारमा जेलमुक्त रेशम महत्वाकांक्षी बनेर पार्टी कब्जा गर्न उद्धत हुँदा अध्यक्ष रहेकी श्रीमती रञ्जितासँग मनमुटाव भयो ।
यतिबेला भने जेन-जी आन्दोलन र त्यसबाट विकसित राजनीतिक घटनाक्रमप्रतिको फरक दृष्टिकोणलाई दल विभाजनको आधारको रूपमा रेशमले टिप्पणी गरेका छन् । जेन-जी आन्दोलनको ‘साइड इफेक्ट’ रवि लामिछाने नेतृत्वको राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)लाई अझ बढी परेको छ । पूर्वशिक्षामन्त्रीसमेत रहेकी सुमना श्रेष्ठले आइतबार रास्वपा परित्याग गर्नुले पनि त्यसलाई थप पुष्टि गरेको छ । उनी सभापति रवि लामिछानेका विवादास्पद कर्म, अर्कातिर वैचारिकीमा देखिएको फरकपनप्रति असन्तुष्ट थिइन् । त्यसको प्रत्यक्ष प्रभाव जेन-जी आन्दोलनमा पनि देखिएको थियो । सभापति लामिछानेले आन्दोलनको फाइदा उठाउने प्रयास गरे । नख्खु कारागारबाट दलबलसहित आन्दोलनको रापताप छँदा उनी विजयी भावमा बाहिरिएका थिए । यसमा सुमनाले प्रश्न गरेकी थिइन् । रवि बाहिरिनु गलत भएको सुमनाले भन्दै आएकी थिइन् । उसो त जेन–जी समूहको ठूलै तप्काले रवि जेलबाट बाहिरिएपछि विरोध गरेको थियो ।
तर, सभापति लामिछाने र उनीनिकट नेताहरूको तारोमा सुमना परेकी थिइन् । यसपछि सुमनाले पार्टी परित्याग गरेकी हुन् । उनले पार्टी त्यागेपछि भनिन्, ‘कहिल्यै गल्ती नस्वीकार्ने, गल्तीमाथि गल्ती गरिरहने र त्यसको बोझ पार्टीका सबैले बोकिदिनुपर्ने । पार्टीभित्र आलोचना गर्नेहरूका विरुद्धमा मिडिया ट्रायल गर्ने । जहिलेदेखि राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले देशभन्दा माथि पार्टी र पार्टीभन्दा माथि नेतालाई राख्न थालेको हो, त्यतिबेलादेखि नै आलोचना गर्दै आएको हुँ ।’ पार्टीका केन्द्रीय सदस्य गणेश कार्कीले पनि पार्टी छाड्ने भएका छन् । रास्वपाको एउटा पंक्ति जेन–जी आन्दोलनपछि सभापति रविसँग असन्तुष्ट छ । यस्तै, सत्ताबाट लज्जाजनक ढंगले बहिर्गमनमा परेका केपी शर्मा ओली नेतृत्वको नेकपा एमालेमा जेन-जी आन्दोलनको क्रममा युवा नेताहरूले राजीनामा दिने अभियान नै चल्यो । पार्टीनिकट अनेरास्ववियुका अध्यक्ष डा. सुजन कडरियाले २३ भदौमै राजीनामाको घोषणा गरे, त्यस दिन सरकारी दमनमा देशभर १९ जना जेन-जी युवा विद्यार्थीको ज्यान गएको थियो । तर, उनी शनिबार अनेरास्ववियुको कार्यालय जाँदा उनको नेम प्लेट अर्को समूहले फालिदिए । पार्टीलाई अप्ठेरो पर्दा छाडेको भन्दै उनलाई जिम्मेवारीमुक्त गर्नुपर्ने माग अनेरास्ववियुमा छ ।
यस्तै, ओलीकै गृहजिल्ला झापाको बाह्रदशी गाउँपालिकाका अध्यक्ष देवेन्द्रप्रसाद चौँलागाईँले पार्टी परित्याग गरे । कमल गाउँपालिकाकी उपाध्यक्ष प्रमिला न्यौपाने तिवारीले नेकपा एमालेको कुनै पनि पद र पालिकाको उपाध्यक्ष पदबाटसमेत राजीनामा दिइन् । कनकाई–३ का वडाध्यक्ष युवराज चम्लागाँईले एमाले पार्टी र वडाध्यक्ष पदबाट राजीनामा दिए । एमाले झापा जिल्ला कमिटी सदस्य किशोर भट्टराईले राजीनामा दिए । एमाले जिल्ला कमिटी ललितपुर सदस्य धु्रवप्रसाद खनालले पद त्यागे । उता रुपन्देहीमा एमालेको राष्ट्रिय युवा संघ लुम्बिनी प्रदेशका अध्यक्ष सुरज खरेलले पार्टी त्यागेको घोषणा गरे ।
