उहाँको बारेमा प्रश्न उठेको छ । यसको निरूपण हुनुपर्छ, कुन विधिबाट जाने भन्ने कुरा उपयुक्त समयमा उपयुक्त निर्णय गर्नुपर्ने बहस सिर्जना भएको छ, हामी समय हेरेर गर्छौं ।
महेश बर्तौला
मुख्य सचेतक, नेकपा एमाले
काठमाडौं- सत्तामा रहेका दुई ठूला दल नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमाले प्रतिनिधिसभाकी उपसभामुख इन्दिरा राना मगरलाई हटाउने प्रक्रियामा लागेका छन् । अमेरिका भ्रमणमा रहेकी उनी १३ भदौमा उनी नेपाल आएलगत्तै हटाउन दुई प्रमुख सत्ता साझेदार दलले मंगलबार सांसदहरूको हस्ताक्षर संकलन गरेका छन् ।
उपसभामुख मगरमाथि कांग्रेस-एमालेले मानव तस्करीमा लागेको आरोप लगाउने गरेका छन् । यही आरोप लगाएर हटाउने पक्षमा दुई दल देखिएका हुन् । सत्तापक्षको अर्को लक्ष्य भनेको संवैधानिक परिषद्मा बहुमत पु¥याउनु हो । सोमबार सांसदहरूको हस्ताक्षर संकलनकै क्रम चलिरहँदा बसेको सत्ता गठबन्धनको बैठकले उपसभामुख मगरमाथि उठेको प्रश्न निरूपण गर्नुपर्ने निष्कर्ष निकालेको छ । त्यो प्रश्न भनेको अनधिकृत व्यक्तिलाई अमेरिका पठाउन उपसभामुख मगरले अमेरिकी दूतावासमा पठाएको सिफारिसको विषय हो । गृहमन्त्री रमेश लेखक भिजिट भिसा प्रकरणमा मुछिएपछि राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)का सांसदहरूले लगातार मानव तस्करको आरोप लगाउँदै संसदीय समितिबाटै छानबिन गर्न माग गरिरहँदा त्यस्तै प्रकृतिको आरोपमा उपसभामुख मगरलाई हटाउन दुई दल कस्सिएर लागेका हुन् ।
मैले अपराध गरेको प्रमाणित भए मलाई जेल हाल्नुपर्याे नि । तर, सामान्य विषयमा स्वार्थका लागि आरोप लगाउन मिल्छ ? यो कस्तो राजनीतिक संस्कृति हो ? यही हो लोकतन्त्र ?
इन्दिरा राना मगर
उपसभामुख, प्रतिनिधिसभा
एमाले प्रमुख सचेतक महेश बर्तौलाले उपसभामुखमाथि उठेको प्रश्नको निरुपण गर्नुपर्ने बताए । यसप्रति मंगलबारको बैठकमा सत्तापक्षीय दलहरू सहमत भएको उनको दाबी छ । उनले उपसभामुख मगरको हालको अमेरिका भ्रमणबारे पनि प्रश्न उठाए । उनले भने, ‘उहाँ अहिले संसद्को मामिलामार्फत विदेश जानुभएको छ वा निजी भ्रमणमा जानुभएको छ हाम्रो जानकारीमा भएन । उहाँको बारेमा प्रश्न उठेको छ । यसको निरूपण हुनुपर्छ, कुन विधिबाट जाने भन्ने कुरा उपयुक्त समयमा उपयुक्त निर्णय गर्नुपर्ने बहस सिर्जना भएको छ, हामी समय हेरेर गर्छौं ।’उपसभामुख मगरलाई मानव तस्करी प्रकरणसँग जोड्दै पद अनुकूल आचरण नगरेको प्रस्तावबारे सोमबार साँझ बसेको कांग्रेस-एमालेका नेताहरूको छलफल भएको थियो । मंगलबार बिहान त्यही विषयमा छलफल गर्न कांग्रेसको पदाधिकारी बैठक सभापति शेरबहादुर देउवा निवास बूढानीलकण्ठमा बस्यो । कांग्रेसको बैठक बस्दै गर्दा एमालेले आफ्ना सांसदहरूलाई पार्टी संसदीय दलको कार्यालय सिंहदरबारमा हस्ताक्षरका लागि आकस्मिक डाक्यो । लगत्तै कांग्रेसले पनि आफ्ना सांसदहरुलाई सिंहदरबार डाक्यो । दुवै दलले खाली कागजमा सांसदहरूलाई हस्ताक्षर गराए । कांग्रेस प्रमुख सचेतक श्यामकुमार घिमिरे खाली कागजमा हस्ताक्षर गराउने पुरानै अभ्यास भएको बताउँछन् । ‘हस्ताक्षर गराएर राख्ने अभ्यास पुरानै हो । पहिला पनि यो अभ्यास थियो । अहिले पनि हामीले त्यही अभ्यास गरेका हौं,’ उनले भने ।
पसभामुख मगरलाई यसअघि ३ असोज २०८१ मै हटाउन कांग्रेस-एमालेले जोड गरेका थिए । त्यसबेला सांसदहरूलाई काठमाडौं उपत्यका नछाड्न निर्देशन दिइएको थियो । तर, विपक्षी दलहरूको विरोधले पछि हटे । यतिबेला भने उपसभामुख मगर अमेरिका छँदा रातारात छलफल गरेर उनलाई हटाउने प्रक्रियामा कांग्रेस–एमाले अघि बढे । अमेरिकामा रहेकी उपसभामुख मगरले भने आफूमाथि लगाइएको आरोप पुष्टि गर्न चुनौती दिएकी छन् । सामान्य विषयमा स्वार्थका लागि आरोप लगाउनु अराजनीतिक हुने उनको टिप्पणी छ । प्रभावसँग संक्षिप्त कुराकानी गर्दै उनले भनिन्, ‘ल मैले अपराध गरेको प्रमाणित भए मलाई जेल हाल्नुपर्याे नि । तर, सामान्य विषयमा स्वार्थका लागि आरोप लगाउन मिल्छ ? यो कस्तो राजनीतिक संस्कृति हो ? यही हो लोकतन्त्र ?’ उपसभामुख मगरलाई पदबाट हटाउने तयारी सत्तापक्षले गर्दा विपक्षी दलहरूले भने प्रतिवाद गर्ने चेतावनी दिएका छन् । सिंहदरबारस्थित नेकपा माओवादी केन्द्र संसदीय दलको कार्यालयमा बसेको बैठकपछि नेपाल समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष महेन्द्र राय यादवले उपसभामुखलाई हटाए सडकदेखि सदनसम्म सबै विपक्षी एक भएर प्रतिवाद गर्ने निर्णय विपक्षी दलहरूको बैठकले गरेको सुनाए ।
‘अहिले उपसभामुखलाई विनाकारण, विनाप्रमाण, विनाआधार सत्तापक्षले बहुमतको आधारमा हटाउँदा देशमा कुशासन सुरु हुन्छ । यसरी गर्न उचित हुँदैन,’ उनले पत्रकारहरूसँग भने, ‘त्यस्तो काम सरकारले नगरोस् । यसले देश एकतात्मक शासनतिर जान्छ ।’ विपक्षी दलको बैककमा माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)का कार्यवाहक सभापति डोलप्रसाद अर्याल, प्रमुख सचेतक सन्तोष परियार, राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) उपाध्यक्षद्वय बुद्धिमान तामाङ र धु्रवबहादुर प्रधान, नेकपा एकीकृत समाजवादी पार्टीका वरिष्ठ उपाध्यक्ष राजेन्द्र पाण्डे, आम जनता पार्टीका अध्यक्ष प्रभु साह र नेपाल समाजवादी पार्टीबाट महेन्द्रराय यादव उपस्थित थिए ।मंगलबार नै माओवादी पदाधिकारी बैठक बसेको थियो । बैठकले विपक्षी दलहरूको संयुक्त बैठक बोलाउने निर्णय गरेको थियो । सोही निर्णयका आधारमा बसेको बैठकले उपसभामुख मगरलाई हटाउने प्रयास गरे प्रतिवाद गर्ने चेतावनी दिएको हो ।
बैठकपछि माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष दाहालले कांग्रेस-एमालेले फेरि गल्ती गर्न खोजेको बताएका छन् । सामाजिक सेवामा क्रियाशील हुँदै राजनीतिमा आएकी आदिवासी महिलालाई हटाउने कोसिस गलत हुने उनको भनाइ छ । मगर उपसभामुख भएको रास्वपाबाट हो । रास्वपाबाट प्रतिनिधिसभामा उनी समानुपातिक सांसदको रूपमा छिन् । तर, उनी उपसभामुख भएपछि २६ फेब्रुअरी २०२३ मा आफूसहित छ जनालाई युएन वुमनको न्युयोर्कमा सोही वर्षको ६ देखि १७ मार्चसम्म भएको सिएसडब्लु-६७ मा जान भिसाका लागि नेपालस्थित अमेरिकी दूतावासमा पत्र लेखेकी थिइन् । पत्रमा उनले आफूसहित उपेन्द्र गौतम, सुष्मा लामा, राजेश लामा तामाङ, सुजन घर्ती मगर र धनप्रसाद गुरुङका लागि भिसा लगाइदिन आग्रह गरेकी थिइन् । उनले लेखेको पत्र प्रतिनिधिसभा उपसभामुखको लेटरहेडमा थियो । त्यही भएर उनले पदअनुकूल आचरण नगरेको कांग्रेस-एमालेको आरोप छ । यही प्रकरणलाई जोडेर जसरी पनि पदबाट हटाउने रणनीतिमा दुई दल अग्रसर देखिएका छन् ।
दुईतिहाइ पुर्याउन सकस
उपसभामुख इन्दिरा राना मगरलाई पदअनुकूलको आचरण नगरेको भन्दै हटाउन लागेका कांग्रेस र एमालेलाई प्रतिनिधिसभामा दुईतिहाइ समर्थन चाहिन्छ । त्यो भनेको १८३ सांसदको समर्थन हो । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा)का सांसद दीपक बोहराको निधनपछि हाल कायम २७४ सदस्यीय प्रतिनिधिसभाको यो संख्या दुईतिहाइ हो ।
प्रतिनिधिसभामा कांग्रेसका ८८ जना सांसद छन् । एमालेका ७९ जना छन् । यी दुई दलका सांसद संख्या १६७ हो । त्यसैगरी अशोककुमार राई नेतृत्वको जनता समाजवादी पार्टी (जसपा)का सात, लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी (लोसपा)का चार र जनमत पार्टीका छ जोड्दा १८४ पुग्छ । सत्तारुढ दललाई नागरिक उन्मुक्तिले पनि साथ दिने बताइन्छ । नागरिक उन्मुक्तिसँग चार सांसद् छन् । यी दलको समर्थन रहँदा कांग्रेस–एमाले उपसभामुख हटाउन सफल हुने छन् ।
हाल संसद्मा रहेका माओवादी (३२ जना), रास्वपा (२१ जना), राप्रपा (१३ जना), एकीकृत समाजवादी (१० जना), नेमकिपा (एक जना), जनमोर्चा (एक जना), आम जजता पार्टी (एक जना) र स्वतन्त्र दुई सांसद् विपक्षमा देखिएका छन् ।
कांग्रेसकै प्रतिनिधिसभा सदस्यसमेत रहेका नेता डा. शेखर कोइराला पनि उपसभामुखबाट इन्दिरा राना मगरलाई हटाउने पक्षमा देखिएका छैनन् । उनी पक्षीय सांसदहरूले मंगलबार हस्ताक्षर गरेनन् ।
