राजधानी काठमाडौंलाई स्मार्ट सहरका रुपमा हेरिन्छ । देशभरका नयाँ सहरले काठमाडौं हेर्दै विकास बढाउँदै लान्छ । तर यही काठमाडौंको आगलागीसम्बन्धी पछिल्लो तथ्याङ्क डरलाग्दो देखिन्छ । पछिल्लो एक वर्षको अवधिमा काठमाडौं जिल्लामामात्रै दुई हजार ७२२ वटा आगलागीका घटना दर्ता भएको प्रहरीको रिपोर्टमा उल्लेख छ । सहरीकरण भए पनि पुरानै शैलीको बिजुलीका पोल तथा ट्रान्सफर्मरका कारण सबैभन्दा बढी आगलागीका घटना भएको देखिन्छ ।
काठमाडौंमा अव्यवस्थित तार व्यवस्थापन गर्ने भन्दै बेलाबेला प्रचारबाजी गरिन्छ । तर अहिलेसम्म असरल्ल तारहरुको व्यवस्थापन गरिएको छैन । नाँगा तार, जोल्ठिएर राखिएका तारहरु आपसमा जुध्दा यस्ता घटना बढ्ने गरेका हुन् । सबैभन्दा बढी त बिजुलीको पोल र ट्रान्सफर्मर तथा घर÷कोठा र मिटरबक्समा विद्युत् ‘सट’, भएर आगलागी भएका घटना । बिजुलीका पोल र ट्रान्सफर्मर आगलागीका एक हजार ८७६ घटना दर्ता भएका छन् । राजधानी काठमाडौंलाई विकास र व्यवस्थापनको नमुना मानिन्छ । तर यहाँ नै बिजुली व्यवस्थापन अस्तव्यस्त हुँदा यसखाले घटना बढेका छन् ।
यो अवधिमा घरमा ४०७ वटा आगलागी भएको काठमाडौं परिसरले जनाएको छ । यस्तै ग्यास लिक भएर भएर ४५, वन जंगलमा ६८ र अन्य कारणबाट ३२६ वटा आगजनी भएको देखिन्छ । यी घटनामध्ये ४२ प्रतिशत घटनामा प्रहरी पाँच मिनेटभन्दा कम समयमा सम्बन्धित स्थानमा पुगेको दाबी प्रहरीले पेश गरेको छ । ट्राफिक जाम, घटनास्थलको पहिचान, सूचनाको विश्लेषण र प्राथमिकीकरणका कारण केही स्थानमा पुग्न भने समय लाग्ने गरेको देखिन्छ । यस्तो घटनाबाट बढीजसो घर र मानवीय क्षति हुने गरेका छन् । मानवीय क्षति र भौतिक सम्पत्तिमा यतिकै क्षति हुनेगर्छ ।
यस्ता घटना हुन नदिन सबैभन्दा पहिले त विद्युतीकरण व्यवस्थित पार्नुपर्छ । विदेशमा पनि पोलबाट बिजुली लाने व्यवस्था छ । तर नेपालमा पोल नै भाडामा लिएर विभिन्न तार अल्झाउने प्रथा अझै कायमै छ । डिजिटल नेपालको नारा शुरु भए पनि तारको समस्याबाट काठमाडौंले अझै मुक्ति पाउने स्थिति छैन । यस्तो अवस्थामा नेताहरु चुनावी गफमा व्यस्त सुनिन्छन् भने कर्मचारी प्रशासन बजेटको बाँडफाँड र सरुवा भ्रमणमै व्यस्त सुनिन्छ ।
सहर होस् या गाउँ कुरुप व्यवस्थापनलाई व्यवस्थित बनाउने काम कर्मचारीको हो भने खबरदारी गर्ने काम राजनीतिक दलका नेताहरु र नागरिकको हो । त्यसैले यस्तो विषयमा सबैले आआफ्नो तर्फबाट खबरदारी गरौं । सानो समस्या व्यवस्थापन गर्दै गएमामात्र सहर स्मार्ट बन्ने हो । कागजमा लेखिएको नाराले गाउँसहर स्मार्ट बन्ने दिवास्वप्न आजैबाट त्यागौं ।
