दक्षिण अफ्रिकी देशहरुको ‘ग्याङ वार’लाई झल्को दिनेगरी शुक्रबार कैलालीको जिल्ला कारागारमा कैदीबन्दीबीच झडप भयो । झडपका कारण धनगढीका ३६ वर्षीय भरत चौधरीको मृत्यु भयो । घटनामा परी ४७ जना घाइते भएका छन् । सुरक्षा व्यवस्थामा रहेको कमजोरीकै कारण उक्त घटना घटेको देखिएको छ ।
नेपालमा कारागारलाई सजाय भोगाउने थलोका रुपमा हेरिन्छ । तर यो त पुनस्र्थापना र सुधार केन्द्र हुनुपर्ने हो । कारागारमा विभिन्न अभियुक्तहरु आइपुग्छन् । हत्या, बलात्कार, कुटपिट, गुण्डागर्दीदेखि विभिन्न अपराधमा दोषी देखिएकाहरुको सुधारका लागि सरकारले स्थापना गरेको बन्दीगृह नै कारागार हो । तर अव्यवस्थित भौतिक संरचना, प्रशासनको लापरवाही, कैदीबन्दीको नाइकेलाई दिइने छुटजस्ता विषयले कारागार विवादमा तानिँदै आएको छ । शुक्रबार झडप भएको कैलाली कारागारको क्षमता १५० जनाको हो । तर यहाँ ६९५ कैदीबन्दी छन् । कारागारमा खटिएका कर्मचारीले पनि पछिल्लो समय लापरवाहीको हद पार गरेको देखिन्छ ।
कारागार प्रमुख वसन्त खत्री बिरामी बिदामा बसेको देखिन्छ । उनले नायब सुब्बा ज्ञानेन्द्र ओझालाई निमित्तको जिम्मेवारी दिएकोमा उनी पनि बिदा बसेर खरिदार रामकुमार चौधरीले जेल सञ्चालन गर्दै आएका थिए । यस्तो अवस्थामा पछिल्लो तीन साताअघिबाटै जेलमा झडपका घटना सुरु भइसकेको देखिन्छ । कैलाली कारागारमा नवीन रावल समूहले एकछत्र राज गरेको भेटिएपछि जेल प्रशासनले उनको पक्षका कैदीहरुलाई विभिन्न समयमा सरुवा गरेको देखिन्छ । यसरी सरुवा गर्दा रावल पक्षले हुलदंगा मच्चाउँदै यो कार्य रोक्न प्रशासनलाई दबाव दिएको देखिन्छ । उनीहरुले जेलभित्रैबाट आपराधिक गतिविधि सञ्चालन गर्दै आएको देखिन्छ ।
कतिसम्म भने उनीहरुले कारागारलाई शनिबार साँझसम्म नियन्त्रणमा लिए । कोही भित्र आए पड्काइदिने भन्दै गेटमै ग्यास सिलिण्डर राखेका थिए । कारागारभित्रैबाट हत्यादेखि अफिम कारोबारीका घटना हुन्छन् भन्ने विषय काठमाडौं उपत्यकामै सुनिन्छ । कैलाली कारागारका कैदीबन्दीले मोबाइल फोनसमेत प्रयोग गरेको भेटिएको छ । यसमार्फत उनीहरुले आफ्नो धन्दा चलाएको हुनसक्ने अनुमान प्रहरीको छ ।
रावल समूहको कैदीहरुलाई तितरवितर गर्ने नियत प्रशासनको राम्रै देखिन्छ । तर यस्तो अवस्थामा प्रशासनलाई बलियो पार्दै सुरक्षा संयन्त्रलाई पनि जानकारी दिनुपथ्र्यो । जबकि, राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोगले सुरक्षा अवस्था सुदृढ पार्न निर्देशन दिइसकेकोमा कारागार प्रशासनले बेवास्ता गरेको देखिन्छ । बेलाबेला भइरहेको झडपलाई पनि प्रशासनले नजरअन्दाज गरेको भए सायद दक्षिणी अफ्रिकी मुलुकहरुको झल्को दिनेगरी यसरी ग्याङ वार नै चाहिँ हुँदैनथ्यो । कैलाली घटनाबाट नेपालको सम्पूर्ण कारागारले सिक्नुपर्ने कुरा हो हरेक कदम चाल्दा सुरक्षा निकायसँग समन्वय । अनि अर्को विषय भनेको कारागारलाई अपराधको केन्द्र नबनाऊ, सुधार केन्द्र बनाऊ ।
-1752335779.jpg)
