हामीले कम्तीमा दुई वर्षको श्रम स्वीकृति गरेर पठाउनुपर्छ । उच्च सीपयुक्त श्रमिकलाई फ्रि–भिसामै लग्ने गरेको छ । तर सरकारले ‘सिजनल भिसा’को फाइल प्रमाणीकरण नगरिदिँदा नेपाली श्रमिक वञ्चित हुनुपरेको अवस्था छ ।
बैकुण्ठ पौडेल ‘वैभव’
साउदी संयोजक, नेपाल वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघ
काठमाडौं– अबको १० वर्ष साउदी अरबको श्रमबजारमा ठूलो संख्यामा आप्रवासी श्रमिकको माग हुने भनिए पनि नेपालले लाभ लिन सहज नहुने देखिएको छ । साउदी सरकारले ‘भिजन २०३०’ अनुरुप सञ्चालन गर्न लागेका गिगा परियोजनाहरु तथा सन् २०३४ मा आयोजना हुने फिफा विश्वकप फुटबलका लागि बन्ने पूर्वाधारमा ठूलो संख्यामा श्रमिक लग्ने बताउँदै आएको छ । तर नेपालमा आउने मागपत्रमा त्यस्तो भिन्नता नआउने देखिएको वैदेशिक रोजगार व्यवसायीहरु बताउँछन् ।
साउदीले भिजन २०३० अन्तर्गतका महŒवाकांक्षी परियोजनामा विशेषगरी उच्च दक्ष श्रमिक भित्र्याउने बताउँदै आएको छ । नेपालबाट साउदी जाने अधिकांश श्रमिक भने अदक्ष छन् । त्यहाँ जाने झण्डै ७० प्रतिशत श्रमिक सीपविनै जाने गरेको तथ्यांक छ । उनीहरु सफाइ, प्याकेजिङ, निर्माणलगायतका काममा जाने गरेका छन् । करिब ३० प्रतिशत श्रमिकमात्र वेटर, सवारी चालकलगायतका काममा र अर्धदक्ष श्रमिकका रुपमा जाने गरेको व्यवसायीको भनाइ छ ।
साउदीमा विभिन्न परियोजनाका लागि समयसीमाभित्र प्रतिफल दिने र अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डहरू पूरा गर्ने विश्वव्यापी दक्षताको आवश्यकता रहेको साउदी सरकारले बताइसकेको छ । त्यसकारण यी ठूला परियोजनाहरुमा नेपालबाट बढी जाने अदक्षभन्दा दक्ष र उच्च दक्ष श्रमिकै माग बढी हुने देखिन्छ ।त्यहाँ इञ्जिनियरिङ, स्वास्थ्य, कृत्रिम बुद्धिमता (एआई)सँग सम्बन्धित काम गर्नेहरु, आइटीविज्ञलगायतका जनशक्तिको बढी माग हुने साउदीको भनाइ छ । यही लक्ष्य हासिल गर्न भनेर साउदीले आप्रवासी श्रमिकको श्रम स्वीकृतिलाई सीपको आधारमा उच्च सीपयुक्त, दक्ष र आधारभूत गरी तीन वर्गमा विभाजन गर्ने भनिसकेको छ ।
यसका साथै, साउदीले उच्च दक्ष श्रमिकलाई ‘सिजनल भिसा’मा लग्ने गरेकाले नेपालबाट त्यसमा पठाउन सम्भव नभएको नेपाल वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका तृतीय उपाध्यक्ष तथा साउदी संयोजक बैकुण्ठ पौडेल ‘वैैभव’ले बताए । ‘उच्च दक्ष श्रमिकलाई सिजनल भिसामा लग्छ । नेपालबाट साउदीमा सिजनल भिसामा पठाउने प्रावधान छैन । हामीले कम्तीमा दुई वर्षको श्रम स्वीकृति गरेर पठाउनुपर्छ,’ उनले भने, ‘उच्च सीपयुक्त श्रमिकलाई फ्रि–भिसामै लग्ने गरेको छ । तर सरकारले सिजनल भिसाको फाइल प्रमाणीकरण नगरिदिँदा भारत, बंगलादेशलगायत मुलुकबाट यसमा जाने गरेका छन् ।’
त्यसैगरी, नेपालबाट श्रमिक लैजाने प्रक्रिया झण्झटिलो र लामो भएकाले पछिल्लो समय त्यहाँका रोजगारदाताले अन्य स्रोत मुलुक खोज्न थालेको उापाध्यक्ष पौडेलले बताए । ‘हाम्रो मागपत्र प्रमाणीकरणको प्रक्रिया नै झण्झटिलो छ । यहाँबाट श्रमिकलाई साउदी पठाउन कम्तीमा पनि साढे दुई महिनादेखि तीन महिना लाग्छ । अन्य मुलुकबाट १० देखि १५ दिनमा श्रमिक लग्न सक्छ,’ उनले भने ।
संघका साउदी संयोजक पौडेलका अनुसार नेपालीहरु करार अवधि सकिनासाथ फर्किहाल्ने प्रवृत्तिका कारण पनि केही वर्षअघिको तुलनामा श्रमिकको माग घटिरहेको छ । साउदीले विगतमा अफ्रिकी मुलुकहरुबाट कम श्रमिक ल्याउने गरेकोमा हाल केन्या, कंगो, नाइजेरियालगायत मुलुकबाट बढी श्रमिक ल्याउन थालेको बुझिएको छ । सेवा क्षेत्रमा नेपालीहरुलाई रुचाइने गरेकामा यस क्षेत्रमा पनि माग घटेको पौडेलले बताए । बंगलादेश, भारतलगायत मुलुकबाट जानेहरु एउटै कम्पनीमा पाँचदेखि १० वर्षसम्म बस्ने तर नेपालीहरु दुई वर्ष पुग्नासाथ फर्किने प्रवृत्तिलाई रोजगारदाताले नरुचाएको उनको भनाइ छ ।
नेपालीहरुको प्रमुख श्रम गन्तव्यको रुपमा रहेको साउदीमा चार लाखभन्दा बढी नेपाली श्रमिक रहेको तथ्यांक छ । वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्गत आर्थिक वर्ष २०८१÷८२ मा एक लाख ५२ हजार ५५७ जना श्रमिक व्यक्तिगत, संस्थागत र पुनः श्रम स्वीकृति लिएर साउदी गएका छन् । साउदीमा श्रमिकको माग बढे पनि नेपालमा आउने मागपत्र भने अहिलेकै हाराहारीमा हुने आकलन व्यवसायीहरुको छ ।
