- ज्ञानेन्द्र ढुंगाना, रवीन्द्र पाण्डे, पूर्वमुख्यसचिव राजेन्द्रकिशोर क्षेत्री, गुणाकर भट्ट हुँदै डा. विश्व पौडेलसम्म
- गभर्नर छनोट समितिबाट दुई जनाको राजीनामा, महाप्रसाद अधिकारीविरुद्ध रिट
- एक महिनाअघि नै छनोट गर्नुपर्ने गभर्नर नहुँदा राष्ट्र बैंक नेतृत्वविहीन
काठमाडौं– दुई ठूला दल नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमालेको संयुक्त सरकारका नेताहरुबीच सहमति हुन नसक्दा चैत २४ देखि नेपाल राष्ट्र बैंक नेतृत्वविहीन छ । वैशाख सकिनै लाग्दा शीर्ष तहकै नेताहरुले हप्तैपिच्छे गभर्नरका नयाँ–नयाँ उम्मेदवार ‘मिडिया ट्रायल’मा ल्याइरहेका छन् ।
चैत ११ गतेको मन्त्रिपरिषद्ले उपप्रधान एवं अर्थमन्त्री विष्णुप्रसाद पौडेलको नेतृत्वमा तीन सदस्यीय गभर्नर छनोट समिति गठन गरेको थियो । उक्त समितिमा पूर्वगभर्नर विजयनाथ भट्टराई र योजना आयोगका पूर्वउपाध्यक्ष डा. विश्व पौडेल थिए । गभर्नर नियुक्तिमा दुई ठूला दलको रस्साकस्सी जारी रहे पनि छनोट समितिको बैठक भने एकपटक पनि बस्न सकेको छैन ।
बरु हप्तैपिच्छे नयाँ–नयाँ उम्मेदवारको नाम ट्रायलमा आइरहेका छन् । जसकारण विजयनाथले यो समिति वैशाख ९ गते नै छाडे । छनोट समितिको सदस्यमा मन्त्रिपरिषद्ले वैशाख १८ गते पूर्वगभर्नर महाप्रसाद अधिकारीलाई नियुक्त गर्ने निर्णय ग¥यो । यो बेलासम्म गुणाकर भट्ट गभर्नर बन्ने पक्कापक्की थियो ।
कांग्रेसको सिफारिस पाएकाले पनि उनी गभर्नर बन्नेमा ढुक्का थिए । तर उनको राजीनामा राष्ट्र बैंकले स्वीकृत गरिदिएन । कार्यवाहक गभर्नर नीलम ढुंगाना तिम्सिनाले उनको राजीनामा रोकेपछि कांग्रेसले डा. पौडेललाई गभर्नर पदमा सिफारिस गरेको बताइन्छ । जबकि पौडेल आफैं छनोट समितिका सदस्य हुन् । आइतबार दिनभर उनको नाम अबको गभर्नर रुपमा चर्चामा आएसँगै पौडेलले छनोट समितिको सदस्यबाट राजीनामा दिएका छन् ।
को–को आए चर्चामा ?
सबैभन्दा पहिले गभर्नर बन्ने भन्दै चर्चामा आएको नाम हो ज्ञानेन्द्र ढुंगाना । नबिल बैंकको सिइओबाट चैत १२ गते राजीनामा दिएका उनलाई कांग्रेसको आधिकारिक उम्मेदवार भनियो । त्यतिबेला उनको नाम गभर्नरमा लगभग पक्कापक्कीजस्तै भएको बताइन्थ्यो ।त्यसपछि रवीन्द्र पाण्डे, पूर्वमुख्यसचिव राजेन्द्रकिशोर क्षेत्रीको नाम गभर्नर बन्ने भन्दै चर्चामा आयो । सरकारले उनीहरुलाई गभर्नरमा ल्याउन उमेर हद नै हटाइदियो । तर ६५ वर्षे उमेर हद हटाइएको मापदण्ड तत्काल कार्यान्वयन नगर्न सर्वोच्चको अल्पकालीन आदेश दिएसँगै गभर्नरको दौडमा रहेका पाण्डे, पूर्वमुख्यसचिव क्षेत्री आउट भए । गभर्नरको मापदण्डमा ३० वर्ष र कार्यकारी प्रमुखबाहेक अन्य पदाधिकारी र सदस्यको हकमा ३५ वर्ष उमेर पूरा भई ६५ वर्ष ननाघेको हुनुपर्ने व्यवस्था छ ।
यहीबीच अहिलेकी कायममुकायम गभर्नर नीलमको नाम पनि गभर्नर बन्ने चर्चा भयो । यद्यपि उनी एमालेनिकट भन्दै कांग्रेसले आफ्नै निकटकालाई उक्त पदमा ल्याउने कोसिस जारी राख्यो । कांग्रेसले आफ्नो आधिकारिक उम्मेदवार बनायो गुणाकर भट्टलाई । राष्ट्र बैंकको कार्यकारी निर्देशकमा रहेका उनले पदबाट राजीनामा दिए पनि । तर उनको राजीनामा ‘होल्ड’मा राखियो । देशको वित्तीय क्षेत्रको नेतृत्व गर्ने राष्ट्रबैंकमा राख्ने मुख्य निकायको प्रमुख ल्याउन सरकारलाई हम्मे परेपछि यसबारे नेपाली कांग्रेसमा चर्कै असन्तुष्टि छायो । कांग्रेस संस्थापनइतरले सभापति शेरबहादुर देउवालाई दबाब दिन थाले । देउवाको चर्को आलोचना हुन थाल्यो । गभर्नर नियुक्तिमा प्रधानमन्त्री ओलीले कांग्रेसलाई फनफनी घुमाएको आरोप उनीमाथि लागेको थियो ।
त्यसपछि वैशाख २३ गते ललितपुरको सानेपास्थित पार्टी कार्यालयमा आयोजित एक कार्यक्रममा देउवाले भने– ओलीजीका कारण गभर्नर नियुक्ति ढिलाइ भएको हैन । उहाँले त कांग्रेसलाई दिन्छु भनिसक्नुभएको छ । यसपछि धेरैले अनुमान गरे– गुणाकर नै अबको गभर्नर बन्ने छन् । तर बिचौलियाहरुको एक समूहले भट्टलाई कांग्रेसले मन पराए पनि एमालेका नेताहरुले मन नपराउने भन्दै ट्रायल चलाए । त्यसपछि भने भट्टको ठाउँमा अहिले डा. पौडेलको नाम आएको छ ।
को हुन् विश्व पौडेल ?
चितवन–१ बाट २०७९ को निर्वाचनमा कांग्रेस उम्मेदवार बनेका पौडेल राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्वउपाध्यक्ष हुन् । अहिले उनी काठमाडौं विश्वविद्यालयमा पढाउँछन् । राजनीतिक दलका नेता कार्यकर्ता गभर्नर बन्न पाउँदैनन् । यद्यपि यतिबेला उनले कांग्रेसको क्रियाशील सदस्यता नलिएको भन्दै मिडियाबाजी भने भइरहेको छ । कांग्रेस प्रवक्ता डा. प्रकाशशरण महत पनि पौडेलको नाममा एमालेसमेत सहमत रहेको बताउँछन् । ‘उहाँको नाममा अब विवाद नहुनुपर्ने हो । एमालेदेखि विपक्षीलेसमेत उहाँलाई मन पराएको सुनिन्छ,’ महतले भने । अमेरिकाको युनिभर्सिटी अफ क्यालिफोर्निया, बर्कलेबाट विद्यावारिधि गरेका उनलाई अर्थशास्त्रीका रुपमा मानिँदै आएको छ ।
उनले गभर्नर छनोट समितिबाट राजीनामा दिएसँगै सरकारले फेरि यो समितिमा अर्को सदस्य नियुक्त गर्नुपर्छ । अर्थमन्त्री पौडेलको संयोजकत्वमा रहेको छनोट समिति पूर्ण हुन अझै केही समय लाग्ने देखिन्छ । यो समितिले तीन जनाको नाम मन्त्रिपरिषद्मा सिफारिस गर्नुपर्छ । तीमध्ये एक जनालाई मन्त्रिपरिषद्ले गभर्नरमा नियुक्त गर्छ ।
यद्यपि, यहीबीचमा निवर्तमान गभर्नर अधिकारीविरुद्ध सर्वोच्च अदालतमा रिट दर्ता भएको छ । छनोट समितिका सदस्यसमेत रहेका अधिकारीविरुद्ध आइतबार दर्ता भएको रिट सर्वोच्चले ३० वैशाखलाई पेसी तोकेको छ । छनोट समितिमा गैरकानुनी तवरले राखेको भन्दै उनीविरुद्ध रिट दर्ता भएको हो । यदि अधिकारी पनि छनोट समितिबाट हटे अर्को हप्ता डा. पौडेलको ठाउँमा अर्को उम्मेदवारको नाम चर्चामा आउन बेर छैन ।
-1745656903.jpeg)