वासिङ्टन - अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले बिहीबार क्यानाडा र मेक्सिकोलाई लक्षित केही भन्सार शुल्कहरू ढिलाइ गरेका छन् । यसबाट ओटावालाई प्रतिकारका उपायहरूको आगामी लहर रोक्न अग्रसर गरायो भने वित्तीय बजारहरूमा प्रतिकूल प्रभावपछि कम्पनीहरू र उपभोक्ताहरूलाई राहत प्रदान गरेको छ ।
अर्थशास्त्रीहरूले व्यापक भन्सार शुल्कहरूले अमेरिकी विकासमा असर गर्न सक्ने र मुद्रास्फीति बढाउन सक्ने चेतावनी दिएपछि ट्रम्पको २५ प्रतिशतसम्मको भन्सार शुल्क मङ्गलबार लागू भएपछि सेयर बजारहरू धरासायी भए ।
ट्रम्पले बिहीबार उत्तर अमेरिकी व्यापार सम्झौताले समेटेको क्यानाडा र मेक्सिकोबाट आयात हुने वस्तुहरूमा नयाँ भन्सार शुल्कहरूलाई रोक्ने आदेशमा हस्ताक्षर गरे । यद्यपि उनले आफ्नो निर्णयहरू बजार अस्थिरतासँग जोडिएको सुझावलाई खारेज गरे ।
अप्रिल २ सम्म रहने यो विलम्बले सवारी निर्माताहरूलाई राहत प्रदान गर्दछ । अटो क्षेत्रमा उत्पादनका क्रममा पार्टहरू धेरै पटक उत्तर अमेरिकी सीमाहरू पार गर्दछन् । ‘बिग थ्री’ अमेरिकी सवारी निर्माताहरू – स्टेलान्टिस, फोर्ड र जनरल मोटर्स – सँगको वार्तापछि वासिङ्टनले सुरुमा संयुक्त राज्य अमेरिका–मेक्सिको–क्यानाडा सम्झौता (युएसएमसिए) मार्फत आउने अटोहरूमा एक महिनाको छुट घोषणा गरेको थियो ।
ह्वाइट हाउसका एक अधिकारीका अनुसार क्यानाडाली आयातको लगभग ६२ प्रतिशत आयातले अझै पनि नयाँ भन्सार शुल्कको सामना गर्नेछ । यद्यपि यीमध्ये धेरै ऊर्जा उत्पादनहरूमा १० प्रतिशतको कम दरमा कर लाग्छ । मेक्सिकोबाट आयातको लगभग आधा युएसएमसिएमार्फत आउँछ ।
“पछिल्ला कदमहरूले हाम्रा अमेरिकी कार निर्माताहरूका लागि अवस्था धेरै अनुकूल बनाएको छ”, ट्रम्पले बिहीबार भने । ट्रम्पको निर्णयपछि तुरुन्तै क्यानाडाका वित्तमन्त्री डोमिनिक लेब्लान्कले एक्समा लेखे, “हाम्रो देशले अप्रिल २ सम्म एक खर्ब २५ अर्ब डलर मूल्यका अमेरिकी उत्पादनहरूमा दोस्रो चरणको भन्सार करहरू अगाडि बढाउने छैन, जबकि हामी सबै भन्सार करहरू हटाउनका लागि काम गरिरहेका छौँ ।”
ट्रम्पले थप करहरू अप्रिल २ मा आउने र ती ‘पारस्परिक प्रकृतिका’ हुने बताए । उनले यसअघि वासिङ्टनले अनुचित ठानेका अभ्यासहरूको उपचार गर्न पारस्परिक भन्सार शुल्क लगाउने प्रतिज्ञा गरेका थियो ।
त्यस समयमा क्यानाडाली र मेक्सिकाली वस्तुहरूले अझै पनि भन्सार शुल्कको सामना गर्न सक्छन् । ट्रम्पले अर्को हप्ताबाट लागु हुने स्टिल र एल्युमिनियम आयातका लागि व्यापक भन्सार शुल्कमा संशोधन नगर्ने पनि बताए । नयाँ उपायहरूका बावजुद बिहीबार अमेरिकी सेयर बजारहरू फेरि घटे ।
असाधारण प्रगति
ट्रम्पले बिहीबार ओभल अफिसमा पत्रकारहरूलाई उहाँको मेक्सिकोकी राष्ट्रपति क्लाउडिया सेनबामसँग ‘धेरै राम्रो कुराकानी’ भएको बताए।उनले अवैध आप्रवासन र संयुक्त राज्य अमेरिकामा आउने लागूऔषधहरू दुवैमा ‘अत्यधिक प्रगति’ भएको दाबी गर्नुभयो । दुवै कारण वासिङ्टनले मेक्सिको, क्यानाडा र चीनमा भन्सार शुल्क लगाउँदा उल्लेख गरिएका थिए ।
क्यानाडाली प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोसँगको तनावपूर्ण सम्बन्धको तुलनामा उनको भनाइ एकदमै फरक थियो ।ट्रुडोले बिहीबार ‘केही क्षेत्रहरूका लागि अवरोध’ भए पनि ओटावा ‘निकट भविष्यका लागि’ वासिङ्टनसँग व्यापार युद्धमा रहने बताउनुभएको थियो । “हाम्रो लक्ष्य यी भन्सार शुल्क, सबै भन्सार शुल्कहरू हटाउनु हो”, उनले भने ।
क्यानाडा र अमेरिकी सरकारको तथ्याङ्कअनुसार क्यानाडाले अवैध अमेरिकी आपूर्तिमा फेन्टानिलको एक प्रतिशतभन्दा कम योगदान गर्दछ । यसैबीच चीनले फेन्टानिल आपूर्ति शृङ्खलामा आफ्नो भूमिकाको अमेरिकी आरोपलाई अस्वीकार गरेको छ र यसको सट्टा यस मुद्दामा वासिङ्टनसँगको सहकार्यको प्रशंसा गरेको छ ।
“संयुक्त राज्य अमेरिकाले दयालाई रिसले बदला लिनु हुँदैन, बिना कारण भन्सार शुल्क लगाउन छोड्नुहोस्”, चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ्ग यीले बेइजिङमा भने, “चीन–अमेरिका आर्थिक र व्यापारिक सम्बन्ध पारस्परिक छन् । यदि तपाईँले सहयोग गर्न रोज्नुभयो भने, तपाईँले पारस्परिक रूपमा फाइदाजनक र जित–जित परिणामहरू प्राप्त गर्न सक्नुहुन्छ । यदि तपाईँले दबाब मात्र प्रयोग गर्नुभयो भने, चीनले दृढतापूर्वक प्रतिरोध गर्नेछ ।”
आर्थिक वास्तविकता
काटो इन्स्टिट्युटका सामान्य अर्थशास्त्रका उपाध्यक्ष स्कट लिन्सिकोमका अनुसार ट्रम्पको भन्सार शुल्क कम गर्ने निर्णय ‘आर्थिक वास्तविकताको स्वीकार’ थियो । भन्सार शुल्कले आपूर्ति शृङ्खलालाई अवरुद्ध गर्दछ र बोझ मुख्य रूपमा अमेरिकीहरूमा पर्दछ ।
“बजारले उनीहरूलाई मन पराउँदैन र निश्चित रूपमा उनीहरू वरपरको अनिश्चितता मन पराउँदैन”, उनले भने ।जनवरीमा आफ्नो दोस्रो कार्यकालका लागि पदभार ग्रहण गरेदेखि ट्रम्पले सहयोगी र विरोधीहरूलाई समान रूपमा भन्सार शुल्कको धम्की दिएका छन् ।
अमेरिकी वित्तमन्त्री स्कट बेसेन्टले बिहीबार उनले ट्रम्पको भन्सार शुल्कले मुद्रास्फीति गराउने कुरामा चिन्तित नभएको भन्दै मूल्यमा कुनै पनि प्रभाव सम्भवतः अस्थायी हुने बताए । ट्रम्पले भन्सार शुल्कलाई अमेरिकी सरकारको आम्दानीको स्रोत र व्यापार असन्तुलन सुधार गर्ने तरिकाको रूपमा उल्लेख गरेका छन् ।
जनवरीमा अमेरिकी व्यापार घाटा नयाँ रेकर्डमा पुगेको छ । आयात बढेका कारण व्यापार घाटा ३४ प्रतिशतले बढेर एक खर्ब ३१ अर्ब ४० करोड डलर पुगेको छ ।विश्लेषकहरूका अनुसार घाटालाई सम्भवतः सुन आयातले बढावा दिएको थियो, तर त्यो तथ्याङ्कले व्यवसायहरू पनि भन्सार शुल्कबाट अगाडि बढ्ने कोशिश गरिरहेका थिए भन्ने सुझाव दिन्छ ।
