मुलुकले प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी भित्र्याउने प्रयास निरन्तर गरिरहे पनि अपेक्षाकृत सफलता हात पार्न सकेको छैन । यसको पछाडि विभिन्न कारणहरु छन् । राजनीतिक अस्थिरता, नीतिगत अस्पष्टता, कानुन अभाव, झन्झटिलो प्रक्रियालगायतका कारण लगानीकर्तालाई विश्वस्त पार्न कठिन भइरहेको थियो ।
लगानीकर्ताले खोजेको अर्को महŒवपूर्ण सूचक थियो, मुलुकको ‘सोभरेन क्रेडिट रेटिङ’ अर्थात् सार्वभौम साख मूल्यांकन । अब भने यो सूचक पनि प्राप्त भएको छ । मुलुकले पहिलोपटक क्रेडिट रेटिङको नतिजा प्राप्त गरिसकेको छ । प्रक्रिया सुरु भएको करिब छ वर्षपछि नेपालले आफ्नो क्रेडिट रेटिङ सम्पन्न गरेको हो ।पहिलोपटक गरिएको क्रेडिट रेटिङमा नेपालले ‘डबल बी माइनस’ अंक प्राप्त गरेको छ ।
यो मुलुकका लागि उत्साहजनक नतिजा भएको सरोकारवालाहरुले बताएका छन् । यसले मुलुकमा एक हिसावको उत्साह थप्ने काम गरेको छ । पहिलोपटक गराएको क्रेडिट रेटिङको नतिजा शुक्रबार सार्वजनिक गर्दै अर्थ मन्त्रालयले यसलाई ‘सन्तोषजनक’ भनेको छ । यो रेटिङले नेपालको अर्थतन्त्रको संरचना, सार्वजनिक वित्तीय व्यवस्थापन र समष्टिगत आर्थिक तथा वित्तीय अवस्था सुदृढ रहेको र लगानीमैत्री वातावरण रहेको देखाएको मन्त्रालयको भनाइ छ । लगानीकर्ताले प्रतिफल हेरेर लगानी गर्छन् । निर्धारण गर्ने आधारका रुपमा क्रेडिट रेटिङलाई हेर्ने गरिन्छ । नेपालमा सहज र सुदृढ लगानीको वातावरण छ भन्ने कुरा यो रेटिङको नतिजाले देखाएको छ ।
निजी क्षेत्र तथा अन्य सरोकारवालाहरुले पनि क्रेडिट रेटिङको नतिजा ऐतिहासिक भएको प्रतिक्रिया दिएका छन् । पूर्वअर्थसचिव शिशिरकुमार ढुंगाना रेटिङले लगानी वातावरणका लागि आत्मविश्वास बढाउने बताउँछन् । उनका अनुसार अहिलेको नतिजाले नेपालमा गरिएको लगानीको तिर्नसक्ने क्षमता (क्रेडिट वर्दिनेस) राम्रो छ भन्ने देखाएको छ । यसले यहाँ भएको लगानी डुब्दैन भन्ने सुनिश्चितता प्रदान गर्दछ । वित्तीय स्रोत परिचालनका लागि अझै ठाउँ छ भन्ने कुरा पनि रेटिङ नतिजाले देखाएको उनको भनाइ छ ।
विश्वकै मुख्य तीन रेटिङ एजेन्सीमध्येको ‘फिच रेटिङ’ले नेपालको साखको स्वतन्त्र आँकलनपछि भनेको छ, ‘नेपालको सार्वजनिक ऋण र कूल गार्हस्थ उत्पादन (जिडिपी)को अनुपात सुविधाजनक अवस्थामै छ । नेपालले राखेको लक्षित आर्थिक वृद्धि र राजस्व सुदृढीकरणबाट यो अनुपात अहिलेकै अवस्थामा कायम रहन सक्छ । सहनशीलता राम्रो छ । बाह्य क्षेत्र राम्रो छ ।’
सरकारले अब यसको लाभ लिन आवश्यक पहल थाल्नुपर्छ । मुलुकको समृद्धिका लागि बढीभन्दा बढी प्रत्यक्ष वैदेशिक भित्र्याउन जरुरी छ । निजी क्षेत्रबाट पनि यसका लागि पहल हुनुपर्छ । यसमा सरकारले अग्र भूमिका निर्वाह गर्नुपर्छ । रेटिङमा पाएको हालको नतिजामा सन्तुष्ट मानेर बस्नेमात्र नभइ थप सुधारका लागि आजै कदम चाल्नुपर्छ । किनकि, अर्थतन्त्रका बाह्य सूचक सकारात्मक भए पनि आन्तरिक समस्या कायमै छ । बाह्य सूचक पनि रेमिट्यान्समा निर्भर रहनु राम्रो होइन । त्यसैले आवश्यक सुधार र प्राप्त नतिजाबाट लाभ लिन ढिलाइ नगरौं ।
