‘गरे के हुँदैन ?’ भन्ने उदाहरण बन्दै छ मुलुकको विद्युत् क्षेत्र । शुक्रबार बंगलादेशमा विद्युत् निर्यातको शुभारम्भ गरेसँगै यो क्षेत्रले ठूलो आशा जगाएको छ । नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका अनुसार शुक्रबार ११ घण्टामा ४० मेगावाट विद्युत् बंगलादेशमा सफलतापूर्वक निर्यात गरिएको हो । बंगलादेशलाई विद्युत् निर्यात गरेको दिन कात्तिक ३० गते शुक्रबार मुलुकको लागि ऐतिहासिक दिन हो ।
किनभने केही वर्षअघिसम्म मात्र मुलुक लोडसेडिङको चरम अवस्था बेहोर्न बाध्य थियो । भारतबाट विद्युत् आयात गरेर पनि माग धान्नसक्ने अवस्था थिएन । दैनिक १८ घण्टाभन्दा बढी लोडसेडिङ बेहोरेका नेपाली जनता अहिले बिजुली बेच्न थालेको, त्यो पनि तेस्रो मुलुकमा भन्ने सुन्दा अचम्मित हुनु स्वाभाविक हो । यद्यपि, भारतमा यसअघि नै बिजुली निर्यात गर्दै आएको हो । भारतकै प्रसारणलाइनमार्फत बंगलादेशलाई नेपालको बिजुली निर्यात सुरु हुनु पक्कै पनि ऐतिहासिक अवसर हो ।
विद्युत् व्यापारमा यो ऐतिहासिक फड्को मार्ने काम सहजै भएको भने होइन । यसमा छिमेकी मुलुक भारतको सहयोगलाई सम्मान गर्नैपर्छ । किनकि, सीमा नजोडिएको बंगलादेशलाई बिजुली बेच्न भारतको भूमिबाहेक विकल्प छैन । भारतले आफ्नो प्रसारणलाइनमार्फत बिजुली बंगलादेश पठाउन दिएको सहमतिले छिमेकीप्रति उसको उदारताको रुपमा लिन सकिन्छ ।
यो कार्य सम्भव तुल्याउन विगत छ वर्षदेखि नेपालले निरन्तर प्रयास गर्दै आएको हो । बंगलादेशमा विद्युत् निर्यात भारतको केन्द्रीय विद्युत् प्राधिकरणले अनुमति दिएसँगै सम्भव भएको हो । नेपाल, बंगलादेश र भारतबीच गत १७ असोजमा त्रिपक्षीय विद्युत् व्यापार सम्झौता भएको थियो । सोहीअनुसार शुक्रबार ११ घण्टा विद्युुत् बंगलादेशलाई निर्यात गर्दा नेपालले ३८ लाख ३२ हजार रुपैयाँ आम्दानी गरेको प्राधिकरणले जनाएको छ ।
बंगलादेशमा निर्यात गरिएको विद्युत् २५ मेगावाटको त्रिशूली जलविद्युत् आयोजना र २२ मेगावाटको चिलिमे जलविद्युत् आयोजनाबाट हो । प्रतियुनिट ६.४० अमेरिकी सेन्टका दरले पाँच महिनामा ९२ लाख १६ हजार अमेरिकी डलर आम्दानी हुन्छ, त्यो भनेको दुई अर्ब रुपैयाँ हो । नेपालले बंगलादेशलाई विद्युत् बेच्ने भनेको हरेक वर्षको जुन १५ देखि नोभेम्बर १५ सम्म हो । अर्थात् नेपालको विद्युत् हरेक वर्षायाममा मात्रै बंगलादेश निर्यात हुने छ, त्यो पनि पाँच वर्षसम्म हो ।
प्राधिकरणका अनुसार हिउँदयाममा भने नेपालकै आन्तरिक माग धानिँदैन । त्यसका लागि भारतबाट आवश्यक विद्युत् आयात गर्नुपर्ने अवस्था छ । वर्षायाममा भने आवश्यकताभन्दा बढी विद्युत् उत्पादन हुने हुनाले तेस्रो देशमा निर्यात थालिएको हो । अहिले थुप्रै विद्युत् आयोजनाहरु निर्माणाधीन छन् । केही सम्पन्न हुने क्रममा भएकोले निरन्तर विद्युत् निर्यात हुने आशा गर्न सकिन्छ । एक पटक निर्यात गरेर खुसी मनाउने मात्रै होइन, यसलाई निरन्तरता दिँदै निर्यातको मात्रा बढाउन सके आर्थिक समृद्धिको सपना साकार हुने निश्चित छ ।
