- कांग्रेस सहभागितामूलक, समावेशी समानुपातिक लोकतन्त्रको विरूद्धमा उभिने गरेको टिप्पणी
- आगामी केही वर्ष वा दशकभित्र एमालेसहितका कम्युनिस्ट पार्टीहरू फेरि उठ्न नसक्नेगरी पतनको दिशामा उन्मुख
- माओवादी केन्द्र चिन्तन र व्यवहारमा ढुलमुले, अवसरवादी चरित्र हाबी भएको दाबी
- लोसपा मित्र र जनमत शत्रु शक्ति, रविको दल रास्वपाबारे मौन
काठमाडौं– पहिलो एकता महाधिवेशनमा व्यस्त जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) नेपालले राजनीतिक व्यवस्था, एजेण्डा र वैचारिक धारमा केन्द्रित रहेर सत्तारुढ र विपक्षी दलहरूप्रति मसिनो गरी विश्लेषण गरेको छ । जनकपुरमा जारी महाधिवेशनमा छलफलका लागि अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले प्रस्तुत गरेको राजनीतिक प्रतिवेदनमा सुरुमै प्रमुख प्रतिपक्ष दल नेपाली कांग्रेसलाई भ्रष्टाचारमा डुबेको र वैचारिकरुपमा विमुख भइसकेको दल बताएका छन् । यतिसम्मकी कांग्रेस प्रमुख प्रतिपक्षको भूमिका निभाउन नसक्नेगरी थङथिलो भइससकेको यादवको विश्लेषण छ ।
‘कांग्रेसको शासनकालमा लाउडा, घमिजा, सुडानजस्ता ठूलठूला भ्रष्टाचार काण्डहरू भए तर कहिल्यै विश्वसनीय छानबिन भएन । सुशासनको सवालमा यो पार्टीको प्रतिबद्धता व्यवहारमा देखिएन,’ यादवको प्रतिवेदनमा छ, ‘आज कांग्रेस आफ्नै असक्षमता, अकर्मण्यता र नालायकीको भारले थिचिएको छ । प्रमुख प्रतिपक्षको भूमिकासमेत राम्ररी निभाउन नसक्नेगरी थङथिलो भएको छ ।’
कांग्रेसलाई संघीयताविरोधी र अधिकारको पक्षमा लड्नेहरूको विरोधी शक्तिको रुपमा पनि जसपाले चित्रण गरेको छ । ‘यो पार्टी उत्पीडित जनताको मुक्ति, पहिचान र अधिकारको विपक्षमा छ । संघीय प्रणालीको सही मोडल अर्थात् पहिचानमा आधारित स्वायत्ततासहितको संघीय प्रणाली हुन नसक्नुमा कांग्रेसको ठूलो हात छ,’ प्रतिवेदनमा यादवले भनेका छन्, ‘कांग्रेस सहभागितामूलक, समावेशी समानुपातिक लोकतन्त्रको विरूद्धमा उभिने गरेको छ ।’
कांग्रेसका धेरै नेताहरू संघीयता, समावेशिता र धर्मनिरपेक्षताको विरुद्धमा उभिन थालेको पनि राजनीतिक प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । यसअघि प्रधानमन्त्रीसमेत रहेका नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालले पनि धर्मनिरपेक्षता र संघीयताको सवालमा कांग्रेसप्रति यस्तै विश्लेषण गरेका थिए । यद्यपि, कांग्रेससँग लोकतन्त्र र राष्ट्रियताको सवालमा सहकार्य गर्न सकिने भनिएको छ ।
राजनीतिक जीवनलाई नेकपा एमालेमा छँदै उचाइ दिएका अध्यक्ष यादवले एमालेलाई भने पतनोन्मुख भएको टिप्पणी गरेका छन् । उनको शब्दमा भन्दा आउँदा केही वर्ष वा दशकभित्र एमालेसहितका कम्युनिस्ट पार्टीहरू भविष्यमा फेरि उठ्न नसक्नेगरी पतनको दिशामा उन्मुख छन् । एमालेको राजनीतिक व्यवहार र सञ्चालन गरिरहेको सरकारले यही कुरा पुष्टि गर्दछ । हालैका दिनमा जसपा नेपालबाट अशोक राईसहितको एउटा टिम अलग भएर छुट्टै दल जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) गठन गरेपछि यादव एमाले र माओवादी केन्द्रप्रति थप चिढिएका छन् । यस्तो अवस्थामा महाधिवेशनमा प्रस्तुत राजनीतिक प्रतिवेदनमा यादवले एमालेप्रति कडा टिप्पणी गरेका हुन् ।
उनले एमालेलाई अधिकार माग्ने वर्ग र समुदायप्रति दमनात्मक ढंगले प्रस्तुत हुने दलको रुपमा पनि चित्रित गरेका छन् । ‘वर्तमान संविधान जारी गर्दा बखत कांग्रेससँग मिलेर मधेसी, आदिवासी जनजाति, थारू, मुस्लिम, खस–आर्य, दलित, महिला, पिछडावर्ग आदि आन्दोलनलाई निर्ममरूपले दमन गर्ने, संसदीय शासकीय प्रणाली कायम राख्ने, पहिचान र सामथ्र्यका आधारमा राज्य पुनःसंरचना हुन नदिनेमा एमालेको प्रत्यक्ष संलग्नता रहेको छ,’ प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।
यादवले माओवादी केन्द्रका नेता कार्यकर्तालाई भने जग्गा दलालसम्म भनेका छन् । उनले माओवादी केन्द्रका नेता, कार्यकर्ता, ठूला भ्रष्टाचार, कमिसनतन्त्र र जग्गा दलालीमा लिप्त रहेको उल्लेख गरेका हुन् । त्यसैले, माओवादी केन्द्र राजनीतिक रूपमा एमालेभन्दा भिन्न नभएको र चिन्तन र व्यवहारमा ढुलमुले, अवसरवादी चरित्र हाबी भएको दाबी गरेका छन् । माओवादीलाई समाजवादी धारको पार्टीको रुपमा यादवले अस्वीकार गरेका छन् ।
उनको अनुसार माओवादी ‘कम्युनिस्ट–माओवादी नामको खोलभित्र रहेका विकृति निम्न पुँजीवादी चरित्र बोकेको’ पार्टी हो । तर, संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र स्थापना गर्न भने माओवादीको महŒवपूर्ण योगदान रहेको चर्चा यादवको राजनीतिक प्रतिवेदनमा छ । संसद्मा जसपा नेपालभन्दा ठूलो शक्तिको रूपमा रहेको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा)लाई भने यादवले धार्मिक भावनामा राजनीति गर्ने दलको रूपमा व्याख्या गरेका छन् । धार्मिक भावनालाई राजनीतिक शक्तिमा दोहन गर्न र शक्तिमा फर्किन प्रयासरत शक्तिको रूपमा राप्रपा रहेको उनको विश्लेषण छ । यस दलले नेपालमा फेरि राजतन्त्र फर्किन्छ भनेर जनतामा भ्रम फैलाइरहेको पनि भनिएको छ ।
‘नेपाली जनताको लामो संघर्ष र ठूलो बलिदानको मूल्यमा राजतन्त्रको अन्त्य गरी गणतन्त्र स्थापना भएका छन्,’ जबकि त्यो फर्किने कुनै सम्भावना नै छैन । तथापि यो पार्टीले छर्ने आवश्यक भ्रमलाई चिर्न हाम्रो पार्टी निरन्तर चनाखो रहनुपर्दछ ।’तर, यादवले गत वर्षको चुनावबाट उदाएको जनमत पार्टीको अस्तित्व अस्वीकार गरेका छन् । यादवले प्रस्तुत गरेको राजनीतिक प्रतिवदेनमा सिके राउत नेतृत्वको जनमत पार्टीबारे केही उल्लेख छैन । चुनावदेखि नै जसपा र जनमतबीच अघोषित दुश्मनीपूर्ण सम्बन्ध रहेको छ । जनमतले जसपामाथि दबाब बढाउने र उसलाई कमजोर बनाएर मधेसको राजनीतिमा स्थापित हुने रणनीति लिएको छ । त्यसैअनुसार नै जसपा नेपालका अध्यक्ष यादवसँग राउत चुनावी प्रतिस्पर्धामा गएका थिए । मधेस प्रदेशमा जसपा नेपालभन्दा पाँच सिट कम ल्याएको जनमतले गत वर्ष नै मुख्यमन्त्री दाबी गरेको थियो । त्यही जसपा नेपाललाई हटाएर अहिले मुख्यमन्त्री हात पार्न सफल भएको छ । यही दलप्रति यादवले राजनीतिक प्रतिवेदनमा एक शब्द खर्चिएका छैनन् ।
तर, पनि महाधिवेशनमा नेताहरूले भने जनमतलाई मुख्य शत्रु किटान गर्न जोड दिएका छन् । ‘जसपा नेपालमाथि मात्रै खनिने र आक्रमण गर्दै आएको जनमत पार्टीलाई मुख्य शत्रु किटान गर्नुपर्ने,’ सुभावको पाँचौं बुँदामा उल्लेख छ ।महन्थ ठाकुर नेतृत्वको लोकतान्त्रिक समाजवादीलाई मित्र शक्तिको रुपमा अध्यक्ष यादवले चित्रण गरेका छन् । लोसपासँग धेरै राजनीतिक एजेन्डा मिल्ने भनेका छन् । तर, पनि राजनीतिक निर्णयमा अरूको मुख ताक्ने शक्ति भएको विश्लेषण गरिएको छ । यस दलसँग राजनीतिक सहकार्यको सम्भावना रहेको पनि औंल्याइएको छ ।
राजनीतिक प्रतिवेदन पारित
जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) नेपालका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले जनकपुरमा जारी पार्टीको प्रथम एकता महाधिवेशनमा प्रस्तुत गरेको राजनीतिक प्रतिवेदन सर्वसम्मत पारित भएको छ । महाधिवेशनको बन्द सत्रमा प्राप्त सुझावलाई समेटेर ३१ पृष्ठको प्रतिवेदन पारित गरिएको हो ।
अध्यक्ष यादवले राजनीतिक प्रतिवेदन प्रस्तुत गरिसकेपछि महाधिवेशनअन्तर्गतको बन्दसत्रमा समूहगत छलफल भएको थियो । प्रतिवेदनमाथि छलफल गर्न प्रतिनिधिहरूलाई विभिन्न १० वटा समूहमा विभाजन गरिएको थियो । अध्यक्ष यादवसँगै पूर्वमन्त्री विजय यादवले पेस गरेको पार्टीको आय–व्यय प्रतिवेदन र लेखा आयोग प्रमुख अमरेशनारायण सिंहले प्रस्तुत गरेको लेखापरीक्षण प्रतिवेदन पनि सर्वसम्मतले पारित भएको उक्त पार्टीले जनाएको छ ।
