काठमाडौं– कार्यान्वयनका लागि सम्झौता भइसकेको अमेरिकी सहयोग परियोजना (एमसिसी)मा सत्तारुढ दलमै रहेको समाजवादी मोर्चा लफडा गर्ने मुडमा देखिएको छ । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल आफैं एसिसीको विरोधमा सडकमा निस्कने ठाउँ रहेको बताउँदै आफूलाई सरकारबाट कसैले हटाउन नसक्ने दाबी गर्न थालेका छन् ।
बुटवलहुँदै सुर्खेत पुग्दा दाहालले एसिसीमा पटक–पटक बोली फेरेर समाजवादी मोर्चाको असन्तुष्टिलाई साम्य पार्न खोजेका छन् । सत्ताको प्रमुख घटक नेपाली कांग्रेसलाई ‘साइज’मा राख्न राष्ट्रिय सभागृहमा घोषणा गरिएको समाजवादी मोर्चाको निशाना अहिले एमसिसी देखिएको छ । मोर्चाको सन्देश सभाहरूमा प्रधानमन्त्री दाहालसहितका नेताहरूको व्यक्त धारणाले एमसिसीको कार्यान्वयनलाई लिएर प्रस्ट मतभेद रहेको देखिएको हो । मतभेदको असर भने मोर्चामा नपर्ने उनीहरूको दाबी छ ।
प्रधानमन्त्री दाहालले ‘व्याख्यात्मक घोषणा’अनुसार परियोजना कार्यान्वयन हुने बताइरहेका छन् । नभए सडक आन्दोलन हुने उनको चेतावनी छ । दाहालको यस्तो भनाइलाई मोर्चाका कतिपय नेताहरूले पत्याएका छैनन् । किनभने दाहाल ती हुन्, जसले १२ बुँदे व्याख्यात्मक घोषणामार्फत एमसिसीलाई स्वीकारी सकेका छन् । परिणामतः १५ फागुन २०७८ मा एमसिसी सम्झौता संघीय संसद्बाट अनुमोदन भयो । संसद्बाट पारित भएपछि कानुनी हैसियत प्राप्त एमसिसी कार्यान्वयनको हालै सम्झौता भइसकेको छ ।
यस्तो अवस्थाबीच दाहालले एमसिसीबारे फरक धारणा राख्ने मोर्चाका नेताहरूलाई फकाउनेगरी व्याख्यात्मक घोषणाको मान्यताअनुसार परियोजना कार्यान्वयन हुनुपर्ने बताइरहेका छन् । जस आधारमा सडकमा जान सकिने भन्दै छन् ।‘एमसिसीबारे अझै पनि धेरै चासो छ । केही साथीहरूको विरोधमा पनि स्वर सुनिएको छ । हामी अझै एमसिसीविरुद्ध सडकमा जाने अवस्था छ । १२ बुँदे व्याख्यात्मक घोषणाका कारण सडकमा जान सक्छौं,’ बुधबार बुटवलमा दाहालले भनेका छन् ।
तर, दाहाल नेतृत्वकै सरकारका अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महत र एमसिसी कम्प्याक्टका उपाध्यक्ष क्यामरुन अल्फोर्डबीच मंगलबार एमसिसी कार्यान्वयन सम्झौतामा हस्ताक्षर भइसकेको छ । परियोजना कार्यान्वयन पनि हुन थालेको छ । यहीबेला समाजवादी मोर्चाको एउटा घटक नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी सडकमा छ । एमसिसीलाई राष्ट्रघाती परियोजना भनिएको छ । प्रधानमन्त्री दाहालबाहेकका नेताले सरकारको नेतृत्व गरे देश युक्रेन बन्ने टिप्पणी पार्टी महासचिव नेत्रविक्रम चन्दको छ ।
चन्दले भनेको युक्रेन पश्चिम युरोपको युद्धग्रस्त देश हो । अमेरिकासँगै पश्चिमी युरोपका देशहरूको समर्थनप्राप्त युुक्रेनमा विश्व शक्ति राष्ट्रमध्येका एउटा देश रुसले डेढ वर्षदेखि आक्रमण गरिरहेको छ । सोही देशजस्तो नेपालको स्थिति हुन सक्ने चन्दको चिन्ता छ । ‘एमसिसीले जस्ता खालका प्रावधानहरू लाद्न खोजेको छ, हेरिराख्नुहोस् नेपाल युक्रेन बन्छ । यो षडयन्त्र हो,’ चन्दले बुधबार सुर्खेतमा आयोजित मोर्चाको सन्देशसभामा भने । सहयोग र अनुदान नेपालले पाउने कुरा स्वाभाविक भए पनि अमेरिकी हस्तक्षेप स्वीकार नहुने चन्दले बताए । साथै, देशमाथि विभिन्न षडयन्त्र भइरहेको उनको भनाइ छ ।
‘आजसम्म कसैका सामु नझुकेको नेपालमाथि षड्यन्त्र गरिँदैछ,’ उनले भने, ‘कुनै न कुनै रूपले क्रान्तिकारी शक्तिहरूको अभाव हुनेबित्तिकै नेपालमा सामन्तवाद, दलाल पुँजीवादहरू क्रान्तिका विरुद्धमा लाग्ने तयारीमा छन् । त्यसविरुद्ध पनि हामी लाग्छौं ।’नेता अनिल शर्माका अनुसार चन्द नेतृत्वको दलले एमसिसीबारे आज बिहान ८ बजे छलफल गर्न बैठक बोलाएको छ । बैठकमा समाजवादी मोर्चाबारे पनि छलफल हुने भएको छ ।
तर, प्रधानमन्त्रीको दल माओवादीकै महासचिव देवप्रसाद गुरुङ त अझै पनि एमसिसी कार्यान्वयन गर्नै नहुने अडानमा छन् । चीनपरस्त नेताको आरोप लाग्दै आएका उनले चन्दले जसरी एमसिसीलाई राष्ट्रघाती भन्दै आएका छन् ।मोर्चाकै अर्को घटक नेकपा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपालले पनि एमसिसीबारे अझै फरक धारणा राखिरहेका छन् । मोर्चाको सन्देशसभाहरूमा उनले एमसिसी अनावश्यक परियोजना भन्दै आएका छन् । तर, व्याख्यात्मक घोषणामा उनी पनि सहभागी थिए । उनको दलका सम्मानित नेतासमेत रहेका पूर्वप्रधानमन्त्री झलनाथ खनाल भने खुलस्तरुपमै भनेका छन् । ‘विदेशी शक्ति केन्द्रको क्रिडास्थल नेपाललाई बनाउन खोजियो ।’ संसद्बाट अनुमोदन हुनुुअघि देखि नै खनाल एमसिसीको खरो आलोचक हुन् ।
मोर्चामै रहेको दल जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले भने एमसिसीको खुलेर विरोध गरेका छैनन् । उनी समर्थक देखिएका छन् । यसरी चार दलीय मोर्चामा प्रधानमन्त्री दाहाल व्याख्यात्मक घोषणाअनुसार परियोजना कार्यान्वयन हुनुुपर्ने पक्षमा उभिएका बेला चन्द आलोचना गरिरहेका छन् । नेपाल मझधारमा छन् । यादव भने सकारात्मक छन् । उसो त एमसिसी अनुमोदन गर्दा नै संघीय संसदबाट नेपाल, अमेरिकाको कुनै पनि सैन्य गठबन्धनमा सामेल नहुने घोषणा गरिएको थियो । जतिबेला एमसिसी बहुमतबाट अनुमोदन भयो ।
माधव र चन्दको ढाडस
झट्ट हेर्दा भ्रष्टाचार, तस्करी र ठगीविरुद्धको अभियान छेडेर सुशासन कायमबारे प्रधानमन्त्री दाहालले सन्देश दिन खोजिरहेका बेला मोर्चाका दुुई नेता माधवकुमार नेपाल र नेत्रविक्रम चन्दले दाहाललाई ढाडस दिएका छन् । यतिसम्मकी सरकार ढल्ला भनेर चिन्तै नलिन दाहाललाई पूर्वप्रधानमन्त्रीसमेत रहेका नेता नेपालले आग्रह गरे । ‘यो सरकारलाई देशी, विदेशी कुनै शक्तिले हल्लाउन सक्दैन । यो सरकार कहिले ढल्ने हो भन्ने चिन्ता छ भने त्यसबाट मुक्त हुनुस्,’ नेपालले बिहीबार सुर्खेत पुगेर भने, ‘कसैलाई ढलोस् भन्ने लागेको छ भने असिन–पसिन हुन दिनुस् । हामीले यो सरकार राम्रो उद्देश्यका निम्ति बनाएका छौं ।’
नेपाल नेतृत्वको दलको प्रतिनिधिसभामा १० सिट छ । गठबन्धनका प्रमुख दल नेपाली कांग्रेस गठबन्धनबाट अलग हुनेबित्तिकै दाहाल नेतृत्वको सरकार ढल्ने स्थिति छ । नेपालको दलले सरकार जोगाउन सक्दैन । दाहाललाई ढाडस दिने चन्दको दल त संसद्बाहिरै छ । तर, चिन्ता नलिन प्रधानमन्त्रीलाई आग्रह गरे । सडकको मोर्चाबाट लड्ने उनले बताए ।
‘तपाईं प्रधानमन्त्रीको कुर्सीबाट लड्नुस् चोकको मोर्चाबाट हामी लड्छौं,’ चन्दले भने, ‘कुनै पनि भ्रष्टाचारीलाई छुट दिन आवश्यक छैन । राता हुन्, काला हुन् कि सेता हुन् भ्रष्टाचारीलाई छोड्नु हुँदैन ।’
दाहाल गत वर्षको १० पुसमा तेस्रो कार्यकालका लागि प्रधानमन्त्रीमा नियुक्त भएका हुन् । उनी सुरुमा एमालेसहितको गठबन्धन र हाल कांग्रेससहितको गठबन्धनबाट प्रधानमन्त्री छन् । सुशासनको अभियान चलाउने क्रममा उनले आफूमाथि सरकार छाड्न दबाब बढेको आशयको भाव प्रकट गर्दै छन् । ‘मलाई केही लिनु छैन, केही दिनु छैन । जे छ राष्ट्र र जनताको लागि, क्रान्ति र उपलब्धि रक्षाको लागि हो । यो सरकार कतिसम्म चल्छ मलाई टेन्सन छैन । सरकार टिकाउन यस्तो ग¥यो र उस्तो ग¥यो भन्छन् त्यो वाहियात हो,’ दाहालले भनेका छन्, ‘राम्रो काम गर्छु । जनताले हेरिरहेका छन्, राम्रो काम गर्दागर्दै कसले हटाउँदो रहेछ हेर्छु ।’
