काठमाडौं– आफ्नै बोली गलपासो बनेपछि सोमबार प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल आत्मालोचनाका लागि संसद्को रोस्ट्रममा उभिए । पटक–पटक पदबाट राजीनामा मागेको सम्झेर होला, रोस्ट्रममा उभिनसाथ दाहाल आक्रोशित सुनिए ।
‘स्पष्टीकरणको मौका नदिई राजीनामा माग्ने ?,’ उनको प्रश्न थियो, ‘संसद्को मर्यादा यही हो ?’ दाहालले प्रश्नमाथि प्रश्न गरे । ‘के प्रतिपक्षीले राजीनामा माग्नेबित्तिकै प्रधानमन्त्रीबाट राजीनामा दिनुपर्ने हो ?’ यति सोधेपछि ‘कुल’ भए उनी । आफू ‘काउन्टर’का लागि उपस्थित नभएको उल्लेख गर्दै आत्मालोचनातर्फ अघि बढे ।
‘एकपटक मलाई प्रधानमन्त्री बनाउन धेरैपटक दिल्ली पनि जानुुभयो । काठमाडौंमा पार्टीका नेताहरूसँग उहाँले लगातार छलफल गर्नुभयो । उहाँ राजनीति सफा भयो भनेमात्रै देश विकास हुन्छ भन्ने विश्वास पनि गर्नुहुन्छ,’ सरदार प्रितम सिंहबारे अघिल्लो साता (१८ असार)मा दिएको यही अभिव्यक्तिका कारण रोस्ट्रममा स्पष्टीकरण्का लागि उभिनुपर्याे प्रधानमन्त्रीलाई ।
थोरै भावनामा म आएँ । मैले त्यो कुरा नभने हुन्थ्यो । भन्नुपर्ने जरुरी थिएन । तर मैले भनें । मनमा आयो भनें । राष्ट्रप्रति नै घात गर्ने कुरा हो त यो ?
पुष्पकमल दाहाल
प्रधानमन्त्री
यही बोलीका कारण प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा एमालेले लगातार गरेको संसद् अवरोध र राजीनामाको मागले हैरान भएका दाहालले सुरुमै प्रितम सिंहसँगको साइनो जोडे । ‘छोरी ज्ञानुको उपचारको क्रममा नेपालबाट नेपालबाट दिल्लीको अस्पतालमा जानुपर्ने भयो ।२०६८/७९ सालको कुरा । मेरो छोरा प्रकाश– उसको पनि अवसान भइसकेको छ,’ सरदारसँगको साइनो जोड्दै दाहालले भने, ‘सरदार प्रितम सिंहसँग काठमाडौंमै एक किसिमको सम्बन्ध बनिसकेको थियो । छोरीको उपचारका क्रममा दिल्लीमा मेरो आफ्नै फ्ल्याट छ भने ।’ सोही बेला भावनात्मक कुरा भएको उनको भनाइ थियो ।
उनकै अभिव्यक्तिलाई लिएर एमालेले गरेको संसद् अवरोधले मिटरब्याजपीडितलाई न्याय दिलाउन बनेको विधेयक निष्क्रिय भइसकेको छ । राष्ट्रियसभामा उत्पत्ति भएका केही नेपाल ऐन संशोधन गर्न बनेको विधेयक–२०८० लगायतका अन्य विधेयकलाई पनि टेबुुल गर्न सकिएको छैन ।
सभामुख देवराज घिमिरे पनि एमालेले उठाएको माग सम्बोधन नहुञ्जेलसम्म संसद् बैठक सञ्चालन गर्न नसक्ने भन्दै एमाले कित्तामा उभिए । यसरी संसद् अनिर्णयको बन्दी भएपछि बाध्यतामा परेर प्रधानमन्त्री दाहालले आफ्ना अभिव्यक्तिबारे आत्मालोचना गरेका हुन् । प्रधानमन्त्री दाहालको यस्तो अभिव्यक्तिपछि संसद्को प्रमुख विपक्षी दल एमाले र अन्य विपक्षी दलहरू राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा), राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा)लगायत दलका सांसदहरूले विरोध गरेका थिए ।
एमाले सांसदहरूले त राजीनामाको मागसमेत गरे । सार्वभौम संसद्लेभन्दा पनि भारतले प्रधानमन्त्री बनाएको भन्ने अर्थमा दाहालको अभिव्यक्तिलाई एमालेले लियो । अन्य दलले पनि यही अर्थमा बुुझे । सत्तारूढ दल कांग्रेसकै महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मालेसमेत आपत्ति जनाए ।
यसरी चौतर्फी दबाबमा परेपछि प्रधानमन्त्री दाहालले, एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र सत्तारूढमध्येको ठूूलो दल नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवासँग आइतबार संवाद गरे । प्रधानमन्त्री कार्यालय सिंहदरबारमा भएको संवादका क्रममा प्रधानमन्त्री दाहालले संसद्मा स्पष्टीकरण दिने उनीहरूबीच सहमति भएको थियो ।
तर, ओलीले २१ असारमा प्रधानमन्त्रीका प्रेस सल्लाहकार गोविन्द आचार्यले जारी गरेको प्रेस नोटमा उल्लिखित अभिव्यक्तिप्रति पनि असन्तुुष्टि जनाउँदै उक्त अभिव्यक्तिसमेत फिर्ता लिँदै प्रधानमन्त्रीले माफी माग्नुपर्ने थप अडान लिए । त्यसपछि बिहान सिंहदरबारमा भएको सहमति ओलीबाट तोडियो । जसकारण आइतबार अपराह्न ३ बजेका लागि आह्वान गरिएको संसद् बैठक स्थगित भई सोमबार बस्यो ।
सोही बैठकमा प्रधानमन्त्री दाहालले आफ्ना अभिव्यक्तिबारे आत्मालोचना गरेका हुन् । यद्यपि आफूलाई प्रितम सिंहले प्रधानमन्त्री बन्नुपर्छ भनेर सोही भेटमा भनेको स्वीकारे दाहालले । ‘त्यतिबेला छोरीको अन्तिम–अन्तिम अवस्था । भावनात्मक थियो । त्यही बेला सरदार प्रितम सिंहले नेपालमा प्रधानमन्त्री त तपाईं हुनुपर्छ भने,’ उनले भने । यद्यपि, प्रितम सिंह कुनै शक्ति केन्द्र नभएको र आफूले यो पदका लागि कुनै आग्रह उनीसँग नगरेको ठोकुवा गरे ।
‘उहाँले भनेर म प्रधानमन्त्री हुनेवाला पनि थिइनँ,’ दाहालले भने । यसो त दाहालले आफ्नो लेभलबाट यस्ता अभिव्यक्ति आउनु ठीक नभएकोसमेत बताए । ‘मैले भाषा प्रधानमन्त्रीका रुपमा जसरी बोल्नुपथ्र्यो, त्यस्तो नभएको रियलाइज गर्दै यसप्रति ध्यानाकर्षण गराउने प्रतिपक्ष दलहरुलाई धन्यवाद दिन्छुु,’ दाहालले भने ।
हामीले उहाँ (प्रधानमन्त्री)को पारिवारिक पीडामा मजाक गरेका होइनौं । हामी अरु केहीजस्तो निर्दयी होइनौं र छैनौं । देशको प्रधानमन्त्रीको अभिव्यक्ति र व्यवहारप्रति कठोर प्रश्न छन् ।
योगेशकुमार भट्टराई
सांसद, नेकपा एमाले
उनले प्रितम सिंहको पहलमा भारतले प्रधानमन्त्री बनाइदिएको जस्तो अर्थ लाग्ने अभिव्यक्ति भावुक हुँदा मनले बोलेको बताए । तर, राष्ट्रपति घात नगरेको दाबी गरे । ‘थोरै भावनामा म आएँ । मैले त्यो कुरा नभने हुन्थ्यो । भन्नुपर्ने जरुरी थिएन । तर मैले भनें । मनमा आयो भनें । राष्ट्रप्रति नै घात गर्ने कुरा हो त यो ?,’ विपक्षी दलहरूप्रति लक्षित गर्दै प्रश्न गरे ।
उनले सरदार सिंहले भारतमा उपचारको क्रममा आफ्ना छोरी ज्ञानु (दिवंगत भइसकेको)को उपचारका लागि सहयोग गरेको र सिंहको सहयोगप्रति कृतज्ञ हुँदा प्रधानमन्त्रीभन्दा पनि ज्ञानुुको बुुबाको हैसियतबाट बोलिएको बताए । एमाले सचिव योगेशकुमार भट्टराईले भने प्रधानमन्त्री दाहालको स्पष्टीकरणमा चित्त बुुझाएनन् ।
सरकार ढल्ने प्रधानमन्त्रीको संकेत
प्रधानमन्त्री पुुष्पकमल दाहालले सरकार चाँडै ढल्नसक्ने संकेत गरेका छन् । यसअघि पाँचै वर्ष गठबन्धन सरकार टिक्ने बताउने प्रधानमन्त्री दाहालले सोमबार भने चाँडै सरकार ढल्नसक्ने आशय प्रकट गरे ।
आफूले १२–१३ दिन प्रधानमन्त्री भएका विश्वका नेताहरूबारे पहिले पढेको भन्दै उनले नेपालमा पनि छ महिना, नौ महिना, १० महिना प्रधानमन्त्री भएको शृंखलाबद्ध अनुभव रहेको र लामो समय प्रधानमन्त्री नभए पनि जति दिन हुन्छ, राष्ट्र र जनताको पक्षमा काम गरेर देखाउँछु भन्ने सोचेको बताए ।
दाहाल आफ्नो तेस्रो प्रधानमन्त्रीत्वकालमा भ्रष्टाचार र ठगीजस्ता आपराधिक गतिविधिको विरुद्धमा खरो गरी उत्रिएका छन् । नक्कली भुटानी शरणार्थी काण्डदेखि पछिल्लोपटक उनी नेतृत्वको सरकारले ललिता निवासको सरकारी जग्गा हिनामिना प्रकरणमा हात हालेको छ । यहीबेला प्रधानमन्त्री दाहालले सरकार धेरै नटिक्ने आशय प्रकट गरेका हुन् ।
एमालेसँगको गठबन्धन तोडेर कांग्रेस, जनता समाजवादी पार्टी (जसपा), नेकपा (एकीकृत समाजवादी)लगायत दलसँग सहकार्यको समझदारी गर्ने क्रममा दाहाल कम्तीमा दुई वर्ष प्रधानमन्त्री हुने विवरण सार्वजनिक भएको थियो ।
बाँकी दुुई वर्ष कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा र एक वर्ष नेकपा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपाल प्रधानमन्त्री हुने भनिएको थियो । तर, सोमबार संसद्मा प्रधानमन्त्री दाहालले व्यक्त गरेको विचारले भने गठबन्धन सरकार धेरै नटिक्ने सन्देश दिएको विश्लेषकहरुले बताएका छन् ।
उनले भावनात्मक पक्षलाई अघि सारेर राष्ट्र र जनतालाई घात गर्ने छुट प्रधानमन्त्रीलाई नभएको बताए । ‘हामीले उहाँ (प्रधानमन्त्री)को पारिवारिक पीडामा मजाक गरेका होइनौं । हामी अरु केही जस्तो निर्दयी होइनौं र छैनौं,’ उनले भने, ‘देशको प्रधानमन्त्रीको अभिव्यक्ति र व्यवहारप्रति कठोर प्रश्न छन् ।’
प्रधानमन्त्री दाहाललेभन्दा अघि संसद्मा एमालेको तर्फबाट धारणा राख्दै सांसद गोकुलप्रसाद बाँस्कोटाले प्रधानमन्त्री दाहालको अभिव्यक्तिको कडा आलोचना गरे । उनले त्यस क्रममा भने, ‘चन्द्र सूर्य नेपालको झण्डा उचाल्ने कि तिरंगा फहराउने हाम्रो प्रधानमन्त्रीले ?’
तिरंगा भारतको राष्ट्रिय झण्डा हो । आफूूलाई प्रधानमन्त्री बनाउन प्रितमले पहल गरेको भन्ने दाहालको अभिव्यक्तिप्रति लक्षित गर्दै बाँस्कोटाले यसो भनेका हुन् । संसद्मा रास्वपा सभापति रवि लामिछानेले प्रधानमन्त्रीको अभिव्यक्तिलाई घोर आपत्तिजनक भएको टिप्पणी गरे । उनले प्रधानमन्त्रीले खुलेर संसद्मा स्पष्टीकरण दिनुुपर्ने बताएका थिए । उनीपछि संसद्मा बोलेका राप्रपा सांसद राजेन्द्र लिङ्देनले भने इमान अलिकति जीवित भए प्रधानमन्त्रीले राजीनामा दिनुपर्ने बताएका थिए ।
तर, प्रधानमन्त्री दाहाल माग्दैमा राजीनामा दिनुपर्ने ? भन्दै आक्रोशित भए । उनले आफूूसँग उच्च इमान भएको र इमानकै कारण पहिलोपटक र दोस्रोपटक प्रधानमन्त्री हुँदा राजीनामा दिएको स्पष्ट पारे ।प्रधानमन्त्रीको सोमबारको आत्मालोचनासहितको स्कपष्टीकरणसँगै अब संसद् अवरोध खुलेको छ ।
