पार्टी अध्यक्ष कमरेड केपी शर्मा ओली र सिंगो एमाले पार्टीले मलाई जनतासामु परीक्षणका लागि खडा गर्नुभएको छ । यो ऐतिहासिक अभिभारा सम्हाल्न म पूर्णरूपमा तयार छु ।सुहाङ नेम्बाङ,उम्मेदवार, नेकपा एमाले
काठमाडौं– मुलुकमा पञ्चायत ढलेको दुई वर्ष हुँदै गर्दा राष्ट्रिय राजनीतिमा सुवासचन्द्र नेम्बाङको ‘डेब्यु’ भयो । त्यहीबेला कान्छो छोराको रूपमा सुहाङ जन्मिए ।
राष्ट्रिय सभा र प्रतिनिधिसभा सदस्य, मन्त्री हुँदै सभामुख र संविधानसभा अध्यक्ष भइसकेका नेम्बाङको निधन गत भदौ २६ मा भयो । इलाम–२ का जनताको तीन दशक लगातार प्रतिनिधि बनेका सुवासको निधनपछि अब कान्छो छोरा सुहाङमाथि बुबाको राजनीतिक विरासत धान्नुपर्ने जिम्मेवारी प्राप्त भएको छ ।
एमालेको कानुन विभागमा उनी हालै मनोनीत भएका छन् । उनै नेम्बाङलाई अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले इलाम–२ मा आगामी १५ वैशाखमा हुने उपनिर्वाचनका लागि आइतबार उम्मेदवार बनाए । जुन अपेक्षित थियो । किनभने ओलीले यसअघि नै सुहाङलाई उम्मेदवार बनाउने अनौपचारिक रूपमा आश्वासन दिएका थिए । नभन्दै उम्मेदवार बनाए । र, ओलीले सुहाङबारे सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमा लेखेका छन्, ‘३२ वर्षीय सुहाङ नेम्बाङ इलाम–२ को उपनिर्वाचनमा उम्मेदवार बनेका छन् । फुटबल र क्रिकेटमा रुचि भएका, पेसाले लयर (अधिवक्ता) सुहाङलाई भेट्दा सरल र नयाँ जोस भएका युवाको रुपमा पाएको छु ।’
तर, सुहाङ भने उम्मेदवार हुनेमा सशंकित थिए । कारण, नेकपा एकीकृत समाजवादीका सम्मानित नेतासमेत रहेका पूर्वप्रधानमन्त्री झलनाथ खनालले ओलीनिवास बालकोट पुगेर बारम्बार एमालेमा आएर चुनाव लड्ने भनेको विवरण सार्वजनिक भएको थियो । अर्कातिर, भूगोलमा लामो समयदेखि क्रियाशील नेताहरूको नाम पनि जिल्ला हुँदै कोशी प्रदेश कमिटीबाट सिफारिस भएको थियो । अन्ततः टिकटमा सुहाङले बाजी मारे ।
३२ वर्षीय सुहाङ नेम्बाङ इलाम–२ को उपनिर्वाचनमा उम्मेदवार बनेका छन् । फुटबल र क्रिकेटमा रुचि भएका, पेसाले लयर (अधिवक्ता) सुहाङलाई भेट्दा सरल र नयाँ जोस भएका युवाको रुपमा पाएको छु ।-केपी शर्मा ओली, अध्यक्ष, नेकपा एमाले
‘पार्टी अध्यक्ष कमरेड केपी शर्मा ओली र सिंगो एमाले पार्टीले मलाई जनतासामु परीक्षणका लागि खडा गर्नुभएको छ,’ उनले प्रभावसँग भने, ‘यो ऐतिहासिक अभिभारा सम्हाल्न म पूर्णरूपमा तयार छु । खरोगरी चुनावी मोर्चामा खडा हुन्छु ।’
बुबा सुवासजस्तै चलाखी र सावधानीपूर्वक ढंगले शब्दको प्रयोग गर्ने सुहाङले नेम्बाङ परिवारको कानुनी विरासतलाई जोगाएका छन् । अब राजनीतिक विरासत जोगाउने चुनौती उनमा थपिएको छ । ‘राजनीतिमा इमान नबेच्ने हो । बुबाले पनि बेच्नुभएन । त्यसरी पनि जनताको असल प्रतिनिधि र विधायक हुन सकिन्छ भन्ने लागेको छ । जसका लागि म तयार छु,’ सुहाङको भनाइ छ ।
बुबाको पदचाप पछ्याउँदै राजनीतिमा सुहाङको यो पहिलो पाइला हो । अबको एक महिनामा हुने इलाम–२ को उपचुनाव जितेर राजनीतिमा सुहाङले फड्को मार्लान् कि नमार्लान् ? अहिले नै निक्र्योल गर्न सकिँदैन । तर, बुबा सुवासले पार्टी र माङ्सेबुङलाई सन्तुलनमा जहिल्यै राख्दा चुनाव जितिरहे । उसो त सुवासअघि त्यही क्षेत्रमा एमालेकै मणिकुमार सुब्बाले चुनाव जितेका थिए । एकपटक (२०५१) मात्रै कांग्रेसका कुलबहादुर गुरुङ (केबी)ले त्यस क्षेत्रबाट चुनाव जिते । नभए बाँकी सबै चुनाव एमालेले जितेको इतिहास छ । यसो हुनुको कारण एमाले सांगठनिक रुपमा बलियो छ ।
यद्यपि, सुहाङका लागि भने तुलनात्मक रुपमा चुनाव जित्न बुबासँगै मणिकुमारलाई भन्दा बढी चुनौती छन् । पहिलो त उनको सीधा सम्बन्ध इलाम–२ वासी र पार्टीसँग भर्खर स्थापित हुँदै छ । भूगोलको समस्या थाहा छैन । यसको असर सुहाङलाई चुनावमा पर्नसक्ने देखिएको छ ।
दोस्रो त बुबा सुवासका कारण तीन दशकदेखि इलाम–२ मा नेतृत्वको जाम छ । जनतामाझ गएर चुनावमार्फत परीक्षण हुने अवसर कयौं नेताले पाएनन् । जसको प्रतिविम्बन जिल्ला कमिटी र प्रदेश कमिटीले गरेको उम्मेदवार सिफारिसमा पर्यो ।
तर, ओलीले आइतबार सुहाङलाई उम्मेदवार छाने । एमाले इलामका एकजना पदाधिकारीका अनुसार अब सुहाङले उपनिर्वाचन जिते थप तीन दशक इलाम–२ मा रजगज गर्न सक्छन् । यस आधारले पार्टी कमिटीमा भने बुबापछि छोरालाई उम्मेदवार बनाएको भन्दै एउटा ठूलै पंक्ति रुष्ट छ । उनीहरू मन कुँडाएर बसेकाले चुनावमा असहयोग गर्न सक्छन् ।
तेसो त सुहाङले नै भनेअनुसार स्वतन्त्र उम्मेदवार मिलन लिम्बू चुनौती हुन सक्छन् । यसबारे सुहाङले प्रभावसँग केही तर्कअघि सारे । ‘उहाँ (मिलन) स्वतन्त्र उम्मेदवार हुनुभयो । स्वतन्त्र रहने मतदाताले उहाँलाई मत दिन सक्छन्,’ उनले भने ।
सुहाङलाई थपिएको अर्को चुनौती भनेको किरात धर्मगुरु आत्मनन्द लिङ्देन, उनी रहेको माङ्सेबुङ र त्यस क्षेत्रका एमाले कार्यकर्ताले पार्टी सदस्यता नवीकरण नगर्नाले पनि हो । ‘किरात–सगरमाथा’ प्रदेशको नाम राख्न लिङ्देनले प्रस्ताव गर्दा मूलभूतरुपमा उक्त नाम अस्वीकार गर्नमा ओलीको भूमिका निर्णायक रहेको भन्दै लिङ्देन र माङ्सेबुङका एमालेजनले पार्टी सदस्यता नै नवीकरण गरेका छैनन् । एमाले त्यागेको डकेन्द्रसिंह थेगिम अहिले पहिचान पक्षधरबाट उम्मेदवार छन् । यी विकसित राजनीतिक परिघटना पनि सुहाङको जितमा बाधक बन्न सक्ने देखिएको छ ।
कोही मैदानमा, कोहीको सुरसारै छैन
उपनिर्वाचनका लागि घोषणा भइसकेका उम्मेदवारहरू तीनजना भएका छन् । प्रमुख दल एमालेबाट सुहाङ, पहिचान पक्षधरहरूबाट डगेन्द्रसिंह थेगिम र स्वतन्त्र उम्मेदवार मिलन लिम्बू उम्मेदवार घोषणा भइसके ।
थेगिम र लिम्बू त गाउँगाउँ घुमिरहेका छन् । तर, प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली कांग्रेससहितका दलहरुले उम्मेदवार तय गर्न सकेका छैनन् । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल नेतृत्वको दल नेकपा माओवादी केन्द्रले उम्मेदवार बनाउने सुरसारै गरेको छैन । पार्टीका प्रदेश कमिटी अध्यक्ष हर्कबहादुर नेम्बाङले केही दिनभित्र छलफल गरेर उम्मेदवार छानिने बताए । ‘हामी त उपनिर्वाचनको छलफलमै गइसकेका छैनौं । केही दिनमा उम्मेदवार टुंग्याउँछौं,’ उनले भने, ‘त्यसपछि थाहा दिउँला ।’
राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)ले केही दिनमै उम्मेदवार घोषणा गर्ने भएको छ । सहमहामन्त्री कविन्द्र बुर्लाकोटीसहितका नेताहरूले गरेको जनमत सर्वेक्षणका आधारमा उम्मेदवार घोषणा गर्ने भएको हो । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा)ले पनि उम्मेदवार छानेको छैन । अरू अधिकांश दलको हालत उही छ ।
