काठमाडौं– दक्षिण कोरियामा पाँच वर्षे रोजगार अवधि पूरा गरी फर्किएका ‘रिटर्नी’ श्रमिकहरु आन्दोलित भएका छन् । उनीहरुले पुनः कोरिया जान नपाएको भन्दै आइतबार ग्वार्कोस्थित रोजगार अनुमति प्रणाली (इपिएस)को कार्यालय अगाडि प्रदर्शन गरेका हुन् ।
सन् २०२२ मा इपिएस भाषा परीक्षा पास गरे पनि छनोट नगरिएकोप्रति उनीहरुको गुनासो छ । प्रदर्शनमा सहभागीहरुले आफूहरुको नाम रोजगारदातासमक्ष नपठाएको भन्दै विरोध जनाए । इपिएस कार्यालयले फाइल अगाडि नबढाउनुमा आर्थिक चलखेल भएको हुनसक्ने आशंकासमेत उनीहरुले व्यक्त गरे ।
झण्डै चार हजारको हाराहारीमा कोरिया रिटर्नीहरुले युबिटी परीक्षा पास गरी कोरिया जाने रोस्टरमा सूचीकृत भए पनि नाम छनोट प्रक्रिया अघि नबढाइएको आरोप छ । नाम निस्किएका उनीहरु अझै कोरिया जान प्रतीक्षारत छन् ।
कोरियाको कामसम्बन्धी अनुभव र नियम पालना गर्दै नेपाल फर्किएर पुनः परीक्षा पास गरे पनि इपिएस कार्यालयले पुराना कामदारको फाइल छनोट प्रक्रियामा नै नलगी अन्याय गरेको उनीहरुको भनाइ छ । कोरिया रिटर्नीले पनि नयाँजत्तिकै अवसर पाउनुपर्ने माग उनीहरुको छ ।
‘इपिएस पास गरेका नयाँहरु धमाधम छनोट भइरहेका छन्,’ आन्दोलनमा सहभाथी एक युवाले भने, ‘इपिएस शाखा र एचआरडी कोरियाले हाम्रो नाम र फाइल नै रोजगारदातासम्म पु¥याएकै छैन ।’ छनोटका लागि रोजगारदातासम्म नाम पुगेको भए इपिएस कार्यालयले दिएको आइडीको अधारमा जानकारी हुने उनले बताए ।
रोजगारीको अवधि पूरा भएपछि कतिपय व्यक्ति कोरियामै लुकेर बस्ने गरेको यथार्थ हुँदाहँदै पुनःपरीक्षा दिएर फेरि कोरिया जान पाउने भएपछि नेपाल फर्किएर परीक्षामा सहभागी भएको प्रदर्शनमा सहभागि अर्का युवाले बताए । प्रक्रियागत रुपमा परीक्षामा सामेल भई पास भएपछि सबैलाई कोरिया लैजानुपर्ने उनीहरुको माग छ । रोस्टरमा परेका पाँच प्रतिशत पनि रिटर्नी कोरिया जान नपाएको उनीहरुको दाबी छ ।
रोस्टरमा रहेका कामदारलाई पठाइसकेपछि मात्र नयाँ रोस्टर तयार गर्नुपर्ने, नयाँ र पुरानोको फाइल सँगै अघि बढाउनुपर्ने, रिटर्नीहरुलाई पुरानै कम्पनीले छनोट नगरे नयाँ रोजगारदातासमक्ष फाइल पेस गर्नुपर्ने, रिटर्नीहरूको समस्या समाधान नगरी कुनै पनि किसिमको भाषा परीक्षा सञ्चालन नगर्न उनीहरुले माग गरेका छन् । माग सम्बोधन नभएसम्म प्रदर्शन नरोकिने चेतावनी उनीहरुले दिएका छन् ।
इपिएस कोरिया शाखाका निर्देशक पुष्पराज कटुवालले पनि रिटर्नीहरुको माग जायज भएको स्वीकार गरे । उनले यस विषयमा एचआरडी कोरियासँग कुरा राखेको जानकारी दिए । आन्दोलनरत पक्षसँग छलफल भई श्रम, रोजगार तथा समाजिक सुरक्षा मन्त्रालयमार्फत कूटनीतिक पहल गर्ने सहमति भएको निदेर्शक कटुवालले बताए ।
‘समस्या समाधानका लागि पहल गरिरहेका छौं’-पुष्पराज कटुवाल, निर्देशक, इपिएस कोरिया शाखा
एकपटक कोरिया गएर नेपाल फर्किएका कामदारलाई रोजगारदाताले नगन्य मात्रामा छानेको देखिन्छ । अहिले प्रदर्शनमा आउनुभएका रिटर्नीहरुले नयाँ र पुरानोबीच विभेद भयो भन्नुभएको कुरा सही हो । नयाँ सबैलाई छान्ने अनि पुरानोलाई कम छान्नु त्यति न्यायोचित भएन, यसमा विभेद नै देखिन्छ ।
रोजगारदाताले कामदार छान्दा पनि पुरानो र नयाँ भन्नु नपर्ने हो । यस विषयमा हामीले एचआरडी कोरियासँग पनि कुरा राखेका छौं ।रिटर्नीहरुसँगको छलफलमा हाम्रो श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयमार्फत कुटनीतिक पहल गर्न समस्या उल्लेख गरी पत्राचार गर्ने र रोस्टरमा संख्या धेरै हुँदाहुँदै अर्को संख्या थप्ने गरी परीक्षा नहुने प्रतिबद्धता गरिएको छ ।
रोस्टरमा रहेकाहरुलाई पूरानै कम्पनी वा रोजगारदाताले लिन चाहान्छन् भने त्यसको लागि पहल गर्न एचआरडी कोरियालाई आग्रह गर्ने निर्णय गरेका छौं । रोजगारदातासमक्ष फाइल नपठाएको भन्ने आक्षेप पनि लागेको छ । यसमा इपिएस प्रणाली बुझ्न जरुरी छ । सबै प्रक्रिया पूरा गरेर जब एसप्लकेसन भरेर कोरिया पठाइसकेपछि रोस्टरमा सूचीकृत हुने भएकाले हामीले पठाएनौं भन्न मिल्दैन ।
तर, रोजगारदाताले नै रोस्टरबाट पुरानाहरु छानेको देखिँदैन ।इपिएस परीक्षा पास गरेका सबै योग्य भए पनि कोरिया जाने ग्यारेण्टी हुँदैन । तर, ठूलो संख्यामा जान नपाउनुमा चाहिँ केही त्रुटि पक्कै छ । नयाँ–पुरानो मिलाएर लगेको भए यो समस्या आउने थिएन । रोस्टरको मिति दुई वर्षको हुने हुँदा अझै लैजाने समय प्रशस्तै छ । कामदार जाने प्रक्रिया सुरु भएको पाँच–छ महिना भयो ।
नयाँ सकिएपछि पुरानैबाट लैजाने पनि हुनसक्छ । अवसर आउन बाँकी नै छ तर पनि रिटर्नीहरुको समस्या नबढोस्, काममा अनुभवी भएको हिसाबले रोजगारदाताले छान्ने वातावरण होस् भन्दै ‘कन्भिन्स’ गराउनेतिर हाम्रो पहल रहन्छ । यो समस्या समाधानमा जिटुजी नै कुराकानी हुनुपर्छ । रोजगारदाताले नै छनोट नगरेको विषय एचआरडी कोरियाले मात्रै समाधान गर्न सक्छ जस्तो लाग्दैन । त्यसका लागि सरकार–सरकारबीच नै नीतिगत पहल हुनुपर्छ ।
प्रकाशित मिति: सोमबार, असार ११, २०८० ०७:४४
-1745656903.jpeg)