नेपालगन्ज मेडिकल कलेजको वी.पी. चोक स्थित शिक्षण अस्पतालको उत्तरी गेट अघिल्तिर सवारी पार्किङ्गमा जथाभाबी रुपमा थुपारिएको फोहर ब्यवस्थापन भएको छ ।
अस्पतालको पार्किङ्ग स्थलमा बर्षाैं देखि जथाभावी थुपारिदै आएको ‘अस्पताल जन्य फोहरबाट दुर्गन्ध फैली आसपासका नागरिकहरुको स्वास्थ्यमा गम्भिर असर पु¥याएको भनि नागरिक समाजबाट व्यापक आलोचना भएपछि अस्पताल फोहोर ब्यवस्थापन गर्न बाध्य भएको हो ।
नेपालगन्ज मेडिकल कलेजले सर्बसाधारण नागरिकहरुको स्वास्थ्यको ख्याल नै नगरि बर्षौदेखि अस्तब्यस्त रुपमा सार्वजनिक रुपमा थुपार्दै आएको चिकित्साजन्य फोहोरले दुर्गन्ध फैलाएको भन्दै स्थानीयहरुले पटक पटक आवाज उठाउँदै आए पनि अस्पताल प्रशासनले सुने नसुनेझैँ गर्दै आएको थियो । जथाभाबि रुपमा थुपार्दै आएको फोहोरको कारण आसपासको क्षेत्र पुरै दुर्गन्धित हुने अवस्था आएपछि फोहोर ब्यवस्थापनको माग राख्दै वातावरण तथा बाल अधिकार संरक्षण केन्द्र (इन्प्रोक) बाँकेका अध्यक्ष तेजविक्रम शाह नेतृत्वको टोलीले भाद्र २ गते जिल्ला प्रशासन कार्यालय बाँकेमा ज्ञापन पत्र बुझाएको थियो । अध्यक्ष शाहले भने —अस्पतालहरुले न्यूनत्तम मापदण्ड पनि पूरा गरेको छैनन् । मानव अंग र रगतजन्य फोहर फ्याँक्न बनाइएका पिटहरु पनि व्यवस्थित नहुँदा अस्पताल वरपर दुर्गन्ध फैलिने गरेको छ । अस्पतालको फोहरबाट दुर्गन्ध फैलिएपछि गुनासो गर्दा अस्पताल संचालकबाट उल्टै दूव्र्यवहार सहनुपरेको शाहको भनाई छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालय, बाँकेमा ईन्प्रोकको नेतृत्वमा ज्ञापन पत्र बुझाएपछि प्रशासनले अध्ययन शुरु गरेको थियो ।
ज्ञापन पत्र पछि जिल्ला प्रशासन कार्यालयको अगुवाइमा जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय र नेपालगन्ज उपमहानगरपालिका, इन्प्रोकका प्रतिनिधि रहेकोे टोलिले अनुगमन गरेको थियो । अनुगमनका क्रममा अस्पतालले फोहर उचित ढंगले संकलन र व्यवस्थापन नगरेको पाईएको थियो । अनुगमन टोलिले स्थलगत अनुगमन गरि प्रतिवेदन तयार गरेको थियो । अनुगमन प्रतिवेदनमा संकलित फोहर व्यवस्थित तरीकाले नराखेको, हानिकारक संक्रमणयुक्त ब्यान्डेज, कपास, गज, सिसा र सुई अन्य फोहरबाट नछुट्याइएको उल्लेख छ । अस्पतालजन्य फोहर निर्मलीकरण नगरेरै बिर्सजन गर्नु जोखिमपूर्ण मानिन्छ । तर, मेडिकल कलेजले निर्मलिकृत नगरेरै फोहर फ्याँक्ने गरेको भन्दै अनुगमन टोलीले कारबाहीका लागि सम्बद्ध निकायलाई सिफारिस समेत गरेको थियो । त्यस्तै, फोहर खुल्ला राखिएकाले नजिकको बस्तीमा दुर्गन्ध फैलिएको उल्लेख गर्दै अस्पतालजन्य फोहर व्यवस्थापन निर्देशिका पालना गर्न अस्पताललाई सुझाब दिईएको थियो । अनुगमन टोलीले पेश गरेको प्रतिवेदनको आधारमा जिल्ला प्रशासन कार्यालयले नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिकालाई पत्राचार गरि सो समस्या समाधानका लागि पहल गर्न अनुरोध गरेको थियो ।
जिल्ला प्रशासन कार्यालयको पत्रको आधारमा नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिकाका प्रमुख डा. धवल शम्शेर राणाको अध्यक्षतामा भाद्र १५ गते सर्बपक्षिय बैठक बसि नेपालगन्ज मेडिकल कलेजको फोहोर ब्यस्थापन गर्ने निर्णय गरेको थियो । उक्त निर्णय पश्चात अस्पतालले फोहोर उठाएको छ । सर्बपक्षिय बैठकले बैठक बसेकै मिति देखी फोहर फाल्दै गरेको ठाउँमा फोहर नफाल्न, साल नाल र मानब अङ्ग फाल्ने कुवा (पिट) को Air Tight गर्ने र उक्त कुवा ३ महिना भित्र अन्यत्रै बनाएर अहिले को ठाउँमा भएका कुवालाई स्थानन्तरण गर्ने लगाएतका निर्णय गरि अस्पताल प्रशासनलाई निर्देशन दिएको थियो । अस्पतालको फोहोर ब्यवस्थापनका लागि छुट्टै डम्पिङ साईटको आवश्यक्ता भए पनि अस्पतालको डम्पिङ्ग साईड छैन । उपमहानगरपालिकाले डम्पिङ साईड उपलब्ध नगराउँदासम्म अस्पताल आफैले मापदण्ड अनुरुप १५ दिन भित्र फोहर व्यवस्थापन गर्ने अस्पतालले प्रतिबद्धत ब्यक्त गरेकोछ । फोहर व्यवस्थापन निर्देशिका अनुसार, अस्पतालमा फोहर जलाउने इन्सिनेरेटर चिम्नी हुनुपर्छ । तर, नेपालगन्ज मेडिकल कलेजको शिक्षण अस्पताल मात्र हैन, यहाँका नाम चलेका अधिकाँश अस्पतालसंग समेत चिम्नी छैन ।
सामाजिक अभियन्ता ईन्प्रोक बाँकेका अध्यक्ष तेज बिक्रम शाहको प्रयासमा थालिएको अभियानले अन्ततः सफलता पाएको छ । अस्पतालले थुपारेको फोहोर उठाएपनि त्यो फोहोर कुन ठाउँमा र कसरी ब्यवस्थापन गरेको छ त्यो महत्वपुण कुरा भएको अभियन्ता शाहले बताए । अरु फोहोर र अस्पतालजन्य फोहोरमा फरक भएकाले अरु फोहोरसंगै मिसाएर फाल्न नहुने र फोहोर ब्यवस्थापनमा बिशेष ध्यान दिनुपर्ने शाहको जोड छ । शाहले यस अघि पनि नेपालगन्जमा रहेको बिषादीको बिरुद्धमा अभियान थालेको थिए । त्यतिबेला पनि शाहको अभियान पुर्ण रुपमा सफल भएको थियो ।
